لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:846
اِبْن‌ِ اَبى عَوْن، ابراهيم بن محمد بن احمد بن ابى عون بن هلال‌ِ ابى
النّجم، اديب و نويسنده (مق 322ق/934م). كنية او را ابواسحاق (ياقوت،
1/234)، ابوعمران (بغدادي، 160) و ابوعمرو (عبدالمعيد خان، «مقدمه1»، ياد
كرده‌اند. پدرش نيز در شعر و ادب و كتابت معروف بوده است (همانجا؛ قس:
ياقوت، 1/237).
ابى ابى عون از موالى بنى سُلَيْم و از مردم شهر انبار (همانجا) واقع بر
كرانة نهر فرات در 10 فرسنگى بغداد بود. وي به پيروي از شيوة نياكانش دبيري
پيشه كرد و به پايگاهى رسيد كه عنوان كاتب بغدادي يافت. ابن ابى عون از
ياران بسيار نزديك ابوجعفر محمد بن على شلمغانى معروف به ابن ابى العزاقر
بود و به مذهب وي كه مبتنى بر دعوي خدايى و حلول لاهوت در كالبد او بود.
سخت گرايش داشت (ابن مسكويه 1/123)، تا آنجا كه چون با شلمغانى دستگير و
وادار شد تا او را دشنام گويد و بر صورتش آب دهن بيندازد (ابن نديم، 211) و
به گفتة برخى فرمان دادند تا او را سيلى زند، دستانش لرزيد و سر و ريش
شلمغانى را بوسيد و او را آفريدگار و سرور و روزي‌رسان خويش خواند (ياقوت،
1/236؛ ابوالفداء، 2/80 -81). پس فقيهان و قاضيان، خون هر دو را مباح دانستند
و به فرمان ابن مُقله (د 328ق/940م)، وزير عباسى، هردو را كشتند، اجساد
آنان را سوزانيدند و خاكسترشان را به فرات ريختند (بغدادي، 160؛ ياقوت،
1/253؛ ابن عماد، 2/293). وي را مردي كم خرد و متهور گفته‌اند (ابن نديم،
211؛ ياقوت، 1/236).
آثار بازماندة او اينهاست: 1. كتاب النّواحى فى اخبار البلدان يا كتاب
النواحى و البلدان؛ 2. كتاب الجوابات المُسكتة (همانجاها) كه برگزيده‌هايى از
آن در مجلة «فرهنگ اسلامى2» (عبدالمعيد، «اديبى حرفه‌اي...3»، انتشار يافته
است؛ 3. كتاب التّشبيهات، كه دربارة تشبيهات شعري و متضمن 92 باب است و
چند بار چاپ شده است I/122) )؛ GAS, 4. كتاب بيت مال السرور؛ 5. كتاب
الدواوين؛ 6. كتاب الرسائل (ابن نديم، همانجا؛ ياقوت، همانجا)؛ 7. لب‌ّ
الا¸داب فى ردّ جواب ذوي الالباب (ابن ابى عون، همانجا).
مآخذ: ابن ابى عون، ابراهيم، التّشبيهات، به كوشش عبدالمعيد خان، كمبريج،
1369ق/1950م؛ ابن عماد، عبدالحى، شذرات الذهب، قاهره، 1350ق؛ ابن مسكويه،
احمد، تجارب الا´مم، به كوشش آمِدروز، بغداد، مكتبة المثنى؛ ابن نديم،
الفهرست؛ ابوالفدا، المختصر فى اخبار البشر، بيروت، دارالمعرفة، بغدادي،
عبدالقاهر، الفرق بين الفرق، به كوشش مححمد زاهد بن حسن كوثري، قاهره،
1367ق؛ سزگين، فؤاد، تاريخ التراث العربى، رياض، 1403ق/1983م؛ ياقوت،
ادبا؛ نيز:
Abul Mu'id Khan, M., X Ibn - Abi - 1 Aun, A Litterateur of the Third Century n ,
IC, 1942; id, X Introduction n to Book of Similes –‘ْ?“ھ—َگ Of Ibn Abi'Aun; GAS.
ابوالفتح حكيميان
تايپ مجدد و ن * 1 * زا
ن * 2 * زا
