لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:614
اَبْدال، شاعر متصوّف تُرک، متخلّص به ابدال و معروف به «قره ابدال شمسي»
(1244-1303ق/1828-1886م) که به زبان فارسي نيز شعر مي‌سرود. وي در شهر قونيه و در
خانواده‌اي فقيرزاده شد. نامش سليمان و نام پدرش عثماني بود (ااينان، TDEA;
5/1768). به علت فقر در کودکي تحصيلاتش ناتمام ماند و در 1259ق/1843م به بارگاه
مولانا جلال الدين رومي روي آورد. متولّيِ (تُربه دارِ) آستان مولانا، موسوم به
قايقوسوز ابدال، او را به مکتب سپرد و به تربيتش همت گماشت و چون قرآن کريم و اصول
عقايد ديني را فرا گرفت، قايقوسوز او را به خدمت مرشد خود، محمد سودي دَدَه، برد و
سپس به او «خلافت نامه» داد. وي از قايقوسوز ابدال، که مرشد و مربّي او بود، «قره
ابدال» لقب گرفت، .و چون به درگاه شمس تبريزي وابسته بود به «شمسي» معروف گرديد
(اينال، همانجا). مدتي به توصية مرشدش در شهر افيون قره حصار و بورسه اقامت گزيد و
سپس به استانبول رفت. در 1855م (1271ق) به قونيه بازگشت و ازدواج کرد. در 1870م
(1287ق) از سوي علي ددة خراساني از مشايخ طريقت مولوي، به مشيخت زاوية گوزل حصار،
از توابع ايالت آيدين، برگزيده شد. سپس در 1872م به دعوت پيروان طريقت مولوّيه در
جزيره کِرِت به آنجا رفت و در شهر خانيه (مرکز جزيره، واقع در ساحل شمال غربي آن)
اقامت گزيد و به تأسيس «مولوي خانه» همّت گماشت و سرانجام در 22 سپتامبر 1886م (23
ذيحجه 1303ق)، در اين شهر درگذشت و در مولوي خانة خانْيه به خاك سپرده شد (اينال،
همانجا؛ TDEA; TA).
قره ابدال در آغاز شاعري شمعي، نوري، نيازي و شمسي تخلّص مي‌کرد، و سپس تخلّص
«ابدال» را به مناسبت نام مرشدش قايقوسوز ابدال براي خود اختيار نمود. غزليات فارسي
او به نام «تحفه المثنوي علي حُبّ الحيدري» در 23 صفحه و سروده‌هاي ترکي وي به نام
«ديوانچه» يا «دويوانچة قره شمسي» در 49 صفحه، هر دو در يک مجلد در 1887م (1304ق)
به کوشش پسرش عارف، در استانبول به چاپ رسيد (اينال، همانجا). مثنوي فارسي او، با
نعت حضرت پيغمبر (ص) و خلفاي راشدين و اوليا شروع و با ذکر فاجعة کربلا و سرزنش
يزيد و مرثيه‌اي در سوگ شهيدان کربلا پايان مي‌پذيرد ( ايرانيکا،174).
مآخذ:
?NAL, Ibn?lemin, Mahmudkemal, Son As?r Türrk Sairleri, Istanbul, Vol. 5, 1969;
Iranica; TA; TDEA.
علي اکبر ديانت
