ثابت بن هرمز(= ابو مقدام). - راویان مشترک نسخه متنی

ثابت بن هرمز(= ابو مقدام).

42ثابت بن هرمز(= ابو مقدام).

( - بعد از 114ه.ق).

كنيه: ابو مقدام، ابو عمرو.

نسب: عجلي.

لقب:حداد، كوفي.

طبقه: ششم.

ثابت فرزند هرمز (1) مولي و آزاد شده خاندان عجل بن لجيم است و به همين جهت او را عجلي گفته اند و از آن جا كه شغلش آهنگري بود، حدّادش نيز ناميده اند. كنيه مشهور وي ابو مقدام است.

برخي او را بُتْري خوانده اند.بتريه پيروان حسن بن صالح بن حي و كثير النوي (سران فرقه زيديه) هستند و معتقدند: اميرمؤمنان (ع)بهترين مردم است؛ آن حضرت خلافت را با رضايت خود به ابو بكر و عمر واگذارد و به پيشوايي آنان خشنود بود؛ هر كس از فرزندان على (ع)خروج كند، امام بوده و پيروي اش لازم است؛ خوردن مارماهي و نوشيدن شراب جايز است (2) .

نسبت بُتْريّه، بر گرفته از سخن زيدبن على (ع)است. هنگامي كه گروهي مانند: سدير، سلمة بن كهيل، ابو مقدام، سالم بن ابي حفصه و كثير النوي بر امام باقر(ع) وارد شده، گفتند: ما دوست على، حسن و حسين (ع)هستيم و از دشمنان آنان بيزاريم و افزودند: از ابوبكر و عمر نيز خشنود و از دشمنان شان بيزاريم. ناگهان زيد بن على (ع)بر آشفت و گفت: آيا از فاطمه (س) بيزاريد (بترتم أمرنا بتركم الله) رشته دوستي تان را از ما بريديد، خداوندپيوند ولايتش را از شما ببرد . از آن پس بُتْريّه ناميده شدند (3) .

طبقه و منزلت روايي ثابت. و ي از طبقه ششم و از اصحاب و راويان امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق (ع)است. نجاشي مي گويد: او نسخه اي از امام سجاد(ع) را روايت كرده است.

بسياري از رجاليان اهل سنت، مانند: احمد بن حنبل، يحيي بن معين، نسائى، ابوداوود و ابن حبان او را ستوده و موثق دانسته اند،ليكن دارقطني و ابن جوزي از اهل سنت، علامه، طريحي و كاظمي از شيعه او را تضعيف كرده اند.

او علاوه بر امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق (ع)از كساني چون: حبة بن جوين عرنى، زيد بن وهب جهنى، سعيد بن جبير، سعيد بن مسيب و پدرش هرمز روايت كرده است و كساني چون: سفيان ثورى، سليمان بن مهران، شعبة بن حجاج، عمروبن ثابت (پسرش) از وي روايت كرده اند. روايات او در سنن نسائى، ابن ماجه و ابو داوود آمده است.

با توجه به طبقه روايي ثابت مي توان گفت كه وي پس از 114ه.ق. درگذشته است.

منابع ديگر

كتاب التاريخ الكبير2/ 171؛ الكافي 8/ 225؛ كتاب الثقات 6/ 124؛ رجال نجاشى / ش 296؛ رجال طوسي 16، 84 و11؛ خلاصة الاقوال 209؛ ايضاح الاشتباه 126؛ تهذيب الكمال 4/ 380؛ ميزان الاعتدال 1/ 368؛ تهذيب التهذيب 2/ 16؛ تقريب التهذيب 1/ 117؛ تنقيح المقال 1/ 194؛ اعيان الشيعه 4/ 19؛ معجم رجال الحديث 3/ 382، 398 و 401؛ قاموس الرجال 2/ 287 (چاپ قديم).

1. نام سردار ايراني است كه با خالد بن وليد جنگيد و در كاظميه كشته شد.(اكفر من هرمز) كه در امثال عرب آمده به اشاره همين هرمز است (لغت نامه دهخدا).

2. رجال كشى / ش 422؛ ترجمه فرق الشيعه 15، 19، 26 و 38 و المقالات و الفرق 10، 18 و 73.

3. رجال كشى / ش 429.