عَفّان بن مسلم بن عبداللّه. - راویان مشترک نسخه متنی

عَفّان بن مسلم بن عبداللّه.

198عَفّان بن مسلم بن عبداللّه.

حدود 134 - 220 ه . ق).

كنيه: ابو عثمان.

نسب: صفّار، باهلي.

لقب: بصري.

طبقه: دهم.

عفّان مولاي زيد بن ثابت (1) انصارى، از اهالي بصره و ساكنِ بغداد و از بزرگانِ محدّثانِ آن ديار به شمار مي رود. او از دانشمندان معاصر مأمون خليفه عبّاسي بود كه در مناقشه كلامي معروف، بر اعتقاد خويش، يعني (قِدَم قرآن) پاي فشرد و در برابر نظر مأمون ايستادگي كرد وتسليم فشار و قطع حقوق ماهيانه اش از ناحيه خليفه نشد. وي با آن كه تهي دست بود با پيش نهاد مبلغ ده هزار دينار رشوه براي صرف نظر كردن از جرح وتعديل شخصى، مقاومت كرد و گفت: (هرگز حقّ كسي را ضايع نمي كنم).

عفان با چهار تن از ائمه اهل بيت ه؛ يعني امام صادق، امام كاظم، امام رضا، امام جواد (ع)معاصر بود، امّا از هيچ كدام روايت نقل نكرده است.

طبقه و منزلت روايي عفّان.

و ي از راويان طبقه دهم و مورد توثيق و ستايش بسياري از دانشمندان اهل سنّت مانند: عجلى، يحيي بن معين، ابن مدائنى، شعبه، يعقوب بن شيبه، احمد بن حنبل، ابو حاتم رازى، عبدالرّحمن بن خراش بخارى، مسلم، ابن حبّان، ابن قانع، ابن سعد، ذهبي وابن حجر است، امّا در منابع رجالي شيعي نام او به چشم نمي خورد، امّا روايات او در منابع شيعي مانند كفاية الاثر، امالي مفيد و بحار الانوار و در منابع روايي اهل سنت، مانند: صحاح سته، و مسند احمد آمده است. (2) .

او در اين منابع از ابان بن يزيد عطّار، اسماعيل بن عُليّة، حمّاد بن زيد، حمّاد بن سلمه، سليم بن حيّان، سليمان بن كثير، شعبة بن حجاج، يحيي بن زراره، يحيي بن سعيد قطّان و گروهي ديگر روايت كرده است. و كساني چون: بخارى، ابراهيم بن اسحاق، ابراهيم بن يعقوب جوزجانى، احمد بن حنبل، احمد بن سنان، احمد بن صالح مصرى، احمد بن مُلاعب، اسحاق بن حسن حربى، احمد بن يحيي بن جابر بلاذرى، ابو زرعة دمشقي و ابوزرعه رازي از او روايت كرده اند.و ي با چند واسطه از رسول خدا(ص) روايت مي كند كه آن حضرت بر قومي گذشت در حالي كه آنان شمشيرها را برهنه به يك ديگر مي دادند، فرمود: (هر گاه يكي از شما بخواهد شمشيري به برادرش بدهد آن را پيچيده يا غلاف كرده بدهد. (3) .

عفّان با سه واسطه از عايشه روايت مي كند كه شنيدم پيامبر(ص) فرمود: (در قيامت كساني را از نزديك شدن به من در كنار حوض كوثر منع كنند مي گويم: خدايا! اينان اصحاب من هستند خطاب مي آيد نمي داني كه پس از تو چه كارهايي انجام دادند آنان همواره بر جاهليّتِ گذشته خويش بودند. (4) .و ي حديث غدير را نيز با چهار واسطه از رسول خدا(ص) روايت كرده است. (5) .

عفّان در روز پنج شنبه هيجدهم ماه ربيع الآخر سال 220 ه . ق . در 85 سالگي در بغداد وفات يافت و عاصم بن علي بن عاصم (م 221 ه . ق.) بر وي نماز خواند. (6) .

منابع ديگر

المعارف 524؛ الكامل في ضعفاء الرجال 5/ 384؛ سنن دار قطني 2/ 283؛ الانساب 1/ 275 و 3/ 548؛ المنتظم 11/ 60؛ الكامل في التاريخ 6/ 454؛ سير اعلام النبلاء، 10/ 242؛ ميزان الاعتدال 3/ 81؛ تاريخ الاسلام 15/ 297؛ تهذيب التهذيب 7/ 230؛ تقريب التهذيب 2/ 25؛ شذرات الذّهب 2/ 47؛ مستدركات علم رجال الحديث 5/ 244.

1. برخي او را مولاي عُروة بن ثابت يا عزرة بن ثابت دانسته اند، نك: كتاب الثقات 8/ 522 و تهذيب الكمال 20/ 160.

2. نك: رجال صحيح بخاري 2/ 600؛ رجال صحيح مسلم 2/ 127؛ كفاية الاثر 180؛ امالي مفيد 37؛ بحار الانوار 34/ 346 و تهذيب الكمال 20/ 160.

3. مسند احمد 5/ 42.

4. امالي مفيد 37 نك: جامع الاصول 11/ 119 - 122.

5. مسند احمد 4/ 281 و الغدير 1/ 18.

6. الطبقات الكبري 7/ 298؛ تاريخ بغداد 12/ 277 و كتاب التاريخ الصّغير 2/ 342.