علي بن صالح بن صالح. - راویان مشترک نسخه متنی

علي بن صالح بن صالح.

203علي بن صالح بن صالح.

(100 - 154 ه . ق).

كنيه: ابوالحسن، ابومحمّد.

نسب: همدانى، ثوري.

لقب: كوفي.

طبقه: هفتم.

وي كه بنابه نقل ابن حبّان (1) در سال 100 ه . ق .در كوفه به دنيا آمد. پدرش صالح، از راويان بود و فرزندان اش علي (شخصيّت در دست ترجمه) و حسن كه دوقلو بوده اند، از راويان اويند. از آن جا كه علي كمي قبل از برادرش حسن به دنيا آمد، برادر كوچك تر همواره با احترام و نه به نام كه با كنيه از او ياد مي كرد.و ي همراه برادرش حسن و نيز مادرش شب ها را با تلاوت قرآن كريم و شب زنده داري و روزها را با گرفتن روزه سپري مي كرد.

ابن اثير او و برادرش حسن را شيعي مي دانست. ابن عماد حنبلي نيز همين ادّعا را درباره برادرش تكرار كرده است. مامقاني به اين دليل كه شيخ طوسي نام او را در رجال خود آورده است، امامي بودن او را استنتاج كرده است كه بارها از زبان شوشترى، تخطئه اين گونه نتيجه گيري را يادآوري كرده ايم. ابوالفرج اصفهاني نيز نام او را بارها در ضمن شرح حال عيسي بن زيد، در ميان نام بزرگان زيديّه ذكر كرده است كه شايد بتوان بر اين اساس، او را شيعه زيدي دانست.و ي كه از دانش مندان كوفي به شمار مي رود، قرائت قرآن كريم را نزد دو قاري بنام؛ يعني عاصم و حمزه فرا گرفت و خود در اين علم سرآمد شد و به تعليم آن پرداخت و عبيداللّه بن موسى (2) نزد او اين علم را فرا گرفت.و ي كه در كوفه ساكن بود، مدّت ها عيسي بن زيد راكه از سران سپاه نفس زكيّه و برادرش ابراهيم بود و عليه منصور شوريده بود، در خانه خويش پنهان كرد و دختر خود را به همسري او درآورد و در نشست هاي شبانه اي كه عيسي با سران زيديّه تشكيل مي داد، همراه با برادرش شركت مي كرد. نزديك بود كه در يكي از اين نشست ها به دنبال خبرچيني جاسوسان حكومتى، دستگير شود.

طبقه و منزلت روايي علي .

رجاليون شيعي از جرح يا تعديل او خودداري كرده اند، امّا تمام دانش مندان اهل سنّت، از جمله: ابن سعد، ابن حنبل، ابن معين، عجلى، ابن حبّان و نسائي او را كه از راويان طبقه هفتم است، توثيق كرده اند.

شيخ طوسي او را در شمار صحابه امام صادق (ع)نام برده است. او از افرادي چون: پدرش و اسود بن قيس، سلمة بن كهيل، اعمش، عاصم بن بَهْدَله و ابواسحاق سبيعي روايت كرده است. و برادرش حسن، سفيان بن عيينه، سعيد بن سالم قدّاح، فضل بن دكين، وكيع بن جرّاح و محمّد بن عبداللّه بن زبير و ديگران از او روايت كرده اند.

ابن سعد او را قليل الحديث خوانده و علي بن مديني شمار احاديث او را 80 مورد دانسته است كه جز بخارى، ساير نويسندگان صحاح شش گانه اهل سنّت آن ها را در كتاب هاي خود نقل كرده اند. همين طور در برخي از منابع روايي شيعه روايت او به چشم مي خورد. (3) .

از برادرش حسن نقل كرده اند كه: علي هنگام جان دادن، چشم خود را به سوي آسمان گشود و اين آيه را تلاوت كرد: (... مَعَ الَّذينَ أنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَبيّينَ والصِّدّيقينَ والشُّهَداءِ وَالصّالِحينَ وَحَسُنَ أُولئكَ رَفيقاً؛ (4) ... با آنانند كه خداوند نعمت هاي خود را بر ايشان ارزاني داشت؛ يعني پيامبران، صدّيقان، شهيدان و انسان هاي شايسته، و راستي كه اينان خوب هم نشيناني اند) و سپس جان سپرد.

اين حادثه بنابر قول معتبر و مشهور در سال 154 ه . ق . رخ داد. (5) .

منابع ديگر

كتاب التاريخ الكبير 6/ 280؛ تاريخ الثقات 347؛ كتاب الضعفاء الكبير 3/ 233؛ الجرح والتعديل 3/ ق 1/ 190؛ مقاتل الطالبيّين 270، 273 و 275 - 277؛ رجال صحيح مسلم 2/ 56؛ رجال طوسي 241؛ الكامل في التاريخ 5/ 607؛ سير اعلام النبلاء 7/ 371؛ تاريخ الاسلام 9/ 530؛ تهذيب التهذيب 7/ 332؛ تقريب التهذيب 2/ 38؛ منهج المقال 234؛ مجمع الرجال 4/ 202؛ شذرات الذهب 1/ ج 1/ 263؛ جامع الرواة 1/ 587؛ تنقيح المقال 2/ 293؛ معجم رجال الحديث 12/ 63؛ قاموس الرجال 7/ 9 (چاپ قديم)؛ مستدركات علم رجال الحديث 5/ 388.

1. كتاب الثقات 7/ 209.

2. پيش تر به ترجمه اين شخص و شاگردي اش نزد علي بن صالح پرداختيم.

3. تهذيب الكمال 20/ 464 - 468 و بحار الانوار 55/ 229.

4. نسا، آيه 69.

5. الطبقات الكبري 6/ 375؛ تاريخ خليفه 345؛ كتاب الثقات 7/ 209 .