شمیم ولایت نسخه متنی

كسي كه بسياري از مسايل را نمي‏داند، اجوف است و انسان اجوف اهل تصميم و عزم نخواهد بود و كسي كه اهل عزم نباشد، هرگز پيروز نخواهد شد. حضرت امير(عليه‌السلام) به منظور تشويق همگان براي پر كردن خلأهاي علمي فرمود: «أعلم النّاس المسْتَهْتر بالعلم»[1]؛ داناترين مردم كساني هستند كه با شوق و ولع به سراغ علم رفته و تلاش مي‏كنند تا همه اين مقاطع تهي را پر كنند.

يكي ديگر از بيانات حضرت امير كه نشانگر اصالت عقل نظري نسبت به عقل عملي است، اين سخن است كه فرمود: «الزهد ثمرة اليقين»[2]؛ ثمره ادراك يقيني زهد است. زهد كار عقل عملي است، زيرا عقل عملي نيرويي است كه عهده‏دار تعديل قواي تحريكي انسان است.

در جاي ديگر فرمود: «اصل صلاح القلب اشتغاله بذكر اللّه»[3]؛ گرچه بسياري از امور در تهذيب نفس سهيم است، ولي پايه اصلاح دل اشتغال به ياد حقّ است.

البته روشن است كه معرفت حقّ زمينه ذكر حقّ را فراهم نموده، آنگاه ذكر حقّ موجبات اصلاح دل را تأمين مي‏كند.

امام علي(عليه‌السلام) باتوجه به اين كه زهد كار عقل عملي است و يقين كار عقل نظري و عقل عملي از ثمرات عقل نظري است، فرمود: «ان عقلت امرك و اصبت معرفة نفسك فاعرض عن الدنيا وازهد فيها»[4]؛ اگر خود را شناختي و عارف شدي، زاهد باش و از دنيا اعراض كن.
از ترتب زهد بر معرفت استفاده مي‏شود كه اگر زهد بر پايه معرفت باشد، پايدار
مي‏ماند، در غير اين صورت اميدي به بقاي آن نيست.

[1] ـ شرح غرر الحكم، ج 2، شماره 9703، (چاپ دانشگاه).

[2] ـ همان، شماره 854.

[3] ـ همان، شماره 3803.

[4] ـ همان، ج 3، شماره 3373.