برتري نظام غايي قرآن
نظام غايي هر پيامي به اندازه درجه وجودي مبدأ فاعلي آن، يعني فرستنده پيام، و به مقدار هستي مبدأ صوري آن، يعني محتواي پيام و عصاره مضمون آن و به سِعَه مبدأ قابلي آن، يعني روح مجرد انسان كامل است.گرچه تمام پيامهاي آسماني از عظمت مبادي چهارگانه ياد شده برخوردارند، ليكن پس از تحليل نهايي روشن خواهد شد كه هيچ پيامي همتاي آخرين پيام الهي نيست و امتياز اين پيام نهايي بَرِين، بر تمام پيامهاي گذشته در تمام مبادي چهارگانه همچنان محفوظ است.اما از لحاظ مبدأ فاعلي، گرچه خداي سبحان مبدأ آغازين همه رسالتها است، ليكن در هر پيامي خداوند با نام خاص از اسماي حسناي الهي ظهور ميكند و چون آن اسما يكسان نيستند، مبدأ فاعلي پيامها نيز در همه موارد متساوي هم نميباشند، زيرا رسالتي كه از «اسم عظيم» نشأت ميگيرد، همتاي پيامي نيست كه از «اسم اعظم» صادر ميشود، چون اسم عظيم همسان اسم اعظم نيست.اما از لحاظ مبدأ صوري (محتواي پيام) همانگونه كه اشاره شد، مضمون دستوري كه از اسم اعظم نازل ميشود، برتر از محتواي دستوري است كه از اسم غيراعظم نشأت ميگيرد.اما از لحاظ مبدأ قابلي، يعني روح مجرد انسان كامل كه قرارگاه وحي الهي است، پيامي كه كاملترين انسانها دريافت مينمايد، كاملتر از هرگونه پيامي است كه ديگري آن را تلقي مينمايد؛ يعني همان اسلام ناب كه دين خدايي است: (إِنَّ الدين عندالله الاِسلام)[1] و همه پيامآوران الهي همان را تلقي كرده و به امتها
ابلاغ نمودهاند، تفاوت مراتب آن در بطون و عُمق و نيز تعالي درجات آن در صعود و رُقّي قابل ترديد نيست.
[1] ـ سوره آلعمران، آيه 19.