نميبيند و نميشنود، و نيز اگر واقعاً از چيزي يا كسي بدش بيايد و با او دشمني داشته باشد، زيباييها و نقاط قوّتش را ناديده و نشنيده ميگيرد.
«اختلاف» از گناهاني است كه حد و مرزي ندارد، ليكن شيطان روانكاوانه كار ميكند كه انسان به كارهاي خود صبغه ديني بدهد و كارهاي رقيب خود را كفر آلود ببيند. با اين وصف، هر روز دامنه اختلافات گستردهتر و عمق كينه و عداوت بيشتر خواهد شد.
شيطان مبدأ فاعلي تفرقه و اختلاف نامقدس
خداي سبحان پس از آنكه مؤمنان را در حوزه ايماني و اسلامي به انقياد و اتحاد همگاني كه همان راه انبياست دعوت كرد، آنان را از پيروي گامهاي شيطان نهي فرمود، زيرا شيطان دشمن آشكار است و قدمهاي او براي افراد زيانبار است: (يا أيها الذين امنوا ادخلوا في السِّلم كافّةً ولاتتّبعوا خُطوات الشّيطان إنّه لكم عدوٌّ مبين)[1].از تقابل صدر و ذيل اين آيه استفاده ميشود كه اختلاف و تفرقه يكي از راههاي شيطان است، زيرا از اينكه صدر آيه مؤمنان را به اتحاد و انقياد همگاني دعوت ميكند و ذيل آيه از پيروي راههاي شيطان نهي ميكند، معلوم ميشود كه تفرقه راه شيطان است، چنانكه صلح و اتحاد راه انبياست.بنابراين، فكر اختلاف در هر كسي پيدا شد، بايد بداند كه اين فكر را شيطان آورده است، چون اولاً راه شيطان در برابر صراط مستقيم و وحي و برهان است؛ (وأنّ هذا صراطي مستقيماً فاتّبعوه ولاتتّبعوا السُّبل فتفرّق بكم عن سبيله... )[2].[1] ـ سوره بقره، آيه 208. [2] ـ سوره انعام، آيه 153.