لطفا منتظر باشید ...
ارزش گمان
يكي از اساسيترين مباحث در فقه و اصول شيعه جايز نبودن تعبد به گمان و عمل به آن است، زيرا به تعبير قرآن كريم با مَركَب ظن و گمان به حقيقت نتوان رسيد؛ (إن الظنّ لايغني من الحق شيئاً)[2].مرحوم شيخ انصاري در اين باره ميگويد: «التعبّد بالظن الذي لم يدلّ دليل علي التعبّد به، محرّم بالأدلّة الأربعة»[3]. آري، برخي از گمانها از اين قاعده كلي استثنا شده است، زيرا دليلي ويژه عمل و تعبد به آن را جايز دانسته است. بنابراين، غير از موارد خاصي كه حجيت آن با دليل شرعي ثابت شده و به آن «طريق علمي»، «ظن خاص» يا «ظن معتبر» ميگويند، هيچ ظنّ و گماني نميتواند معيار و ملاك عمل قرار گيرد.[1] ـ تفسير كبير، ج6، جزء 11، ص141، ذيل آيه اكمال، مسأله سوم. [2] ـ سوره يونس، آيه 63؛ سوره نجم، آيه 82. [3] ـ فرائد الاُصول، ج1، ص82. براساس ادلّه چهارگانه، يعني قرآن، سنت، اجماع و عقل، تعبّد به ظنّي كه دليل خاص بر حجيت آن وجود ندارد، حرام است.
