1. رسالت قرآن در هدايت
انسان سالك به سوي مقصد ابدي است؛ (يا أيُّها الاِنسان إِنّك كادحٌ إِلي ربّك كدحاًطلب ميكند، برآورده مينمايد، هدايت علمي قرآن نيز هر آن به صورت مخصوص جلوه مينمايد و به سؤال علمي هر صاحبنظري پاسخ ميدهد[1].اگر خواستيم نشانه (يَسئله من في السّموات ومن في الاَرض كلَّ يومٍ هو في شأن)[2]؛ هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است از خدا سؤال ميكند و او هر روز در شأن و كار جديد است، را در جهان علمْ جستوجو كنيم، تنها كتابي كه توانِ آن را دارد كه درباره تمام مكاتب اعتقادي، فرهنگي، اقتصادي، نظامي و سياسي اظهارنظر كند و خطوط كلي صحت و سقم آنها را ترسيم نمايد و خطوط جزئي آن را به اجتهاد مستنبطانِ باطنبين و درونانديش ارجاع دهد، همان قرآن كريم ميباشد، وگرنه كتاب جاويد نميبود.
تفاوت بهرهمندان از هدايت
همانگونه كه زبانهاي استعداد امور تكويني يكسان نيست و در نتيجه جوابهايي كه به آنها افاضه ميشود، همتاي هم نميباشد، لسان حالِ سالكان كوي حق نيز در تبيين معارف قرآن همسان نيست و پاسخهايي كه از آن دريافت مينمايند، برابر هم نميباشد.چنانكه همّتهاي سالكان كوي تهذيب نفس يكسان نيست و فيضهايي كه نصيب آنان ميشود، متساوي هم نميباشد.براي مثال نحوه هدايتهاي باطني قرآن در كريمه (إِن تتّقوا الله يجعل لكم فرقاناً)[3] اگر خدا را پروا داشته باشيد، براي شما وسيله سنجش حق از باطل قرارميدهد به شكل اجمال اشاره شد، ليكن سِمَت اوساط از اهل تقوا اين است كه از جنود جهل عملي بِرَهَند و به سپاه عقل عملي نايل آيند و در پيكار عمل به مقام خلوص و صفا و وفا و رضا و نظاير آن باريابند.
[1] ـ در اينباره در گذشته رواياتي از نهجالبلاغه نقل كرديم. [2] ـ سوره الرحمن، آيه 29. [3] ـ سوره انفال، آيه 29.