ريشه مغالطات - شمیم ولایت نسخه متنی

نهم

آلوسي در ادامه مي‏گويد:

اگر آيه تطهير دلالت بر عصمت اهل بيت داشته باشد، بايد آيه (ولكن يريد
ليطهّركم وليتمّ نعمته عليكم لعلّكم تشكرون)[1]، نيز دلالت بر تطهير همه اصحاب بكند. (و چون در آيه دوم چنين ادعايي قابل قبول نيست، در آيه اوّل نيز نمي‏توان آن را مطرح كرد).

پاسخ

در بحثي كه از اين آيه خواهيم داشت[2]، روشن خواهد شد كه منظور از اراده مطرح شده در اين آيه، اراده تشريعي است، در حالي كه مراد از اراده‏اي كه در آيه تطهير اهل بيت(عليهم‌السلام) آمده، اراده تكويني است.

افزون بر اين، قياس اين دو آيه با يك‏ديگر صحيح نيست، چون در آيه سوره مائده فقط (ليطهركم) آمده است، در حالي كه در آيه تطهير، قبل از (ليطهركم) فرموده: (ليذهب عنكم الرجس). با توجّه به اين كه گفته شد، «رجس» هر نوع پليدي را شامل مي‏شود و «الف و لام» جنس نيز بر سر آن آمده است، پس تمام پليدي‏ها از مخاطبان آيه دور است، يعني هيچ گناهي به حريم آن بزرگواران راه نخواهد يافت[3]؛ به عبارت ديگر، مقدّم داشتن (ليذهب عنكم الرجس) بر (ليطهركم تطهيراً) زمينه استدلال به آيه مزبور را براي عصمت اهل بيت(عليهم‌السلام) كاملاً مهيّا مي‏سازد.

ريشه مغالطات

اساساً آلوسي نيز مانند بسياري ديگر از مفسران اهل سنت، هم بين اراده تكويني و اراده تشريعي خلط كرده و هم بين اذهاب و تطهير دفعي با اذهاب و تطهير رفعي فرق نگذاشته است. اين دو اشتباه بزرگ منشأ بسياري از مخالطات و مغالطات شده
است. از اين جهت اگر مطالعه كننده تفسير روح المعاني و امثال آن، اين دو مطلب كليدي را هضم كند و مرز هر كدام را بداند، متوجّه مغالطات آن‏ها مي‏شود و مي‏تواند به اشكالات آنان پاسخ‏گو باشد.

[1] ـ سوره مائده، آيه 6. [خدا نمي‏خواهد با دستور وضو، غسل و تيمم بر شما سخت بگيرد] ليكن مي‏خواهد شما را تطهير كند و نعمتش را بر شما تمام كند شايد كه شكرگزاريد.

[2] ـ ر. ك: ص395.

[3] ـ ر. ك: ص340.