اقسام اراده - شمیم ولایت نسخه متنی

رَوَدَ به معناي طلب همراه با اختيار و انتخاب است[1].

بدين ترتيب اراده را در فارسي به «خواسته» ترجمه مي‏كنند. خصوصيت فعل مضارع، دوام و استمرار است، در نتيجه «يريد» به معناي اراده هميشگي، مستمرّ و دايمي است.

اقسام اراده

اراده بر دو قسم است: تشريعي و تكويني.

الف. اراده تشريعي

منظور از اراده تشريعي آن است كه خداوند در مقام قانون‏گذاري فعلي را واجب يا حرام كند و انجام يا ترك آن را از بندگان خود بخواهد. در اين اراده انجام يا ترك كار به اراده عبد وابسته است؛ به عبارت ديگر اراده عبد بين آن فعل يا ترك و اراده خدا فاصله مي‏شود. ازاين‏رو تخلّف در اين اراده خدا راه دارد، مثلاً خدا نماز را بر همه واجب و شرك را حرام كرده است، ليكن اراده او بر اين تعلق گرفته كه بندگان او با اراده خودشان نماز بخوانند و با اراده خودشان از شرك اجتناب ورزند؛ لذا برخي امتثال مي‏كنند و برخي امتثال نمي‏كنند. در نتيجه اراده خداوند درباره گروهي از مردم تحقق پيدا مي‏كند و درباره گروهي ديگر تخلف مي‏پذيرد.

ب. اراده تكويني

اين قسم از اراده در جايي تحقق مي‏يابد كه خواست خدا مستقيماً بر تحقق و ايجاد چيزي تعلق بگيرد، مثل اين‏كه بخواهد چيزي را خلق كند، كسي را بميراند يا.... در اين موارد ميان اراده خدا و فعل خارجي واسطه‏اي وجود ندارد. از اين رو تخلفي در اين اراده راه نمي‏يابد: (إنما أمره إذا أراد شيئاً أن يقول له كن فيكون)[2]. «فاء» در (فيكون) مفيد ترتّب مقامي است، نه فاصله زماني.

[1] ـ هوالطلب مع الإختيار والإنتخاب (التحقيق، «رود» ).

[2] ـ سوره يس، آيه 82. هرگاه اراده چيزي كند تنها كارش اين است كه به آن مي‏گويد: «باش» پس بي‏درنگ موجود مي‏شود.