تجرّد خداوند - شمیم ولایت نسخه متنی

به جهت اين كه سازنده و ساخته شده از يك‏ديگر جدا هستند و فراگيرنده با فراگرفته
يكسان نيستند و پروردگار و پرورده دوتا هستند.
اگر خدا نظير مي‏داشت، قلمرو هستي او محدود بود، چنان كه محدوده هستي رقيب و نظيرش نيز محدود مي‏بود، در حالي كه ثابت شده كه خدا نامحدود است و براي وجود نامحدود، فرض شبيه و نظيري كه او هم نامحدود باشد، محال است. پس خدا هستي نامحدود است و شبيه و مانند ندارد.

تجرّد خداوند

پديده‏هاي خلقت بر دو قسم هستند: مادي و مجرّد. موجود مادي داراي حركت، دگرگوني، زمان و مكان است، ولي موجود مجرّد از مكان، زمان، زياده و نقصان منزّه است. ذات خدا و صفات ذاتي او منزّه از حركت و زمان و مكان است، چون خداوند موجودي مجرّد است، نه مادي.

علي(عليه‌السلام) در نهج‏البلاغه بر تجرّد خداوند تأكيد بسياري داشته و بر آن استدلال كرده‏اند كه به اجمال به آن مي‏پردازيم.

1. سلب حركت از ذات و صفات ذاتي خدا

اميرمؤمنان(عليه‌السلام) در خطبه‏اي بلند و توحيدي )به تعبير سيد رضي: اصول و معارفي را كه اين خطبه در بردارد، ساير خطبه‏ها ندارند( مي‏فرمايد: خدا محكوم حركت نيست، نه با حركت كار مي‏كند و نه حركت در ذات خدا راه دارد، عليت و فاعليّت او نيز با حركت همراه نيست؛ «لا يجري عليهِ السُكونُ والحركة»[1]. در اين‏جا سه مطلب وجوددارد:

[1] ـ نهج البلاغه، خطبه681.