معناي خشيت و فرق آن با خوف - شمیم ولایت نسخه متنی

معناي خشيت و فرق آن با خوف

«خشيت» همان خوف همراه با مراقبت و خودنگهداري است؛ يعني اين كه انسان همراه با هراس و ملاحظه‏اي كه دارد، مراقب اعمال خويش باشد و خودنگهداري
كند[1].

هر يك از دو واژه «خوف» و «خشيت» در زبان فارسي به «ترس» ترجمه مي‏شود. از اين رو در مسامحات عرفي جاي يك‏ديگر استعمال مي‏شوند. برخي نيز گمان كرده‏اند كه فرقي با يك‏ديگر ندارند، ليكن حق اين است كه از حيث لغت با يك‏ديگر تفاوت دارند، زيرا خشيت همان تأثر قلبي و اعتقاد به تأثير چيزي است. بدين معنا كه انسان كسي يا چيزي را منشأ اثر و مبدأ تأثير بداند و از او هراسان و متأثر گردد، در حالي كه خوف عبارت است از ترتيب اثر عملي و پرهيز از گزند هر عامل مضّر، هر چند كه با تأثر و اعتقاد قلبي به مضرّ بودن آن همراه نباشد، مانند هراس انسان از مار و عقرب و خود نگهداري از آن.

انبيا و اولياي الهي چيزي غير از خدا را منشأ اثر نمي‏دانند. از اين رو خشيتي از غير او ندارند؛ (يخشونه ولايخشون أحداً إلا الله)[2]، زيرا مي‏دانند كه همه موجودات مُجري فرمان خدا بوده، هيچ موجودي كاري را بدون امر تكويني خدا انجام نمي‏دهد. اما خوف آن‏ها اختصاص به خدا ندارد، بلكه از غير خدا نيز خوف دارند؛ (أخافُ أن يأكله الذئب)[3] و (ففررت منكم لمّا خفتكم)[4]. سرّش آن است كه ترتيب اثر عملي و گريز از خطر شي‏ء موذي منافاتي با توحيد ناب ندارد[5].
بنابراين، فرق اصلي خوف و خشيت در اين است كه خشيت همراه با اعتقاد به تأثير است، در حالي كه خوف چنين نيست.

[1] ـ هو المراقبة و الوقاية مع الخوْف، بأن يراقب أعماله و يتّقي نفسَه مع الخوف و الملاحظة (التحقيق، «خشي» ).

[2] ـ سوره احزاب، آيه 39. مبلّغان رسالات الهي از خدا مي‏ترسند و از كسي جز او خشيت ندارند.

[3] ـ سوره يوسف، آيه 13. [يعقوب(عليه‌السلام) به فرزندان خود گفت:] خوف دارم كه گرگ، او [يوسف(عليه‌السلام)] را بخورد.

[4] ـ سوره شعراء، آيه 21. [موسي(عليه‌السلام) گفت:] از شما گريختم، زيرا از شما خوف داشتم.

[5] ـ ر.ك: الميزان، ج11، ص343، ذيل آيه 21 سوره رعد.