لطفا منتظر باشید ...
احياى موات و مشتركات
(س 1489) عده اى كشاورز از زمان كودكى بر روى چندين هكتار زمين به همراه پدرانخود، و قبل از آن نيز آبا و اجدادشان بر روى همين زمينها كشاورزى كرده اند، منتها
با توجه به تسلّط خوانين بر روستاها و زمينهاى كشاورزى، زمينهاى اين عده و حتى
تمامى خانه ها و حمّام و مسجد روستا كه وقف است، به نام يك نفر خان بوده كه ماحصل
زحمات اين عده را مى گرفته و مقدارى ناچيز به آنها مى داده، بدون اينكه خود اين خان
و آبا و اجدادش لحظه اى روى اين زمينها كار كرده و يا حتى يك وجب را احيا كرده
باشند. حال، با عنايت به روايات كثيرى كه در باب احياى موات آمده، از جمله روايت
«من احيى مواتاً من الارض فهى له...»، زمينهاى مذكور شرعاً متعلّق به چه كسى است؟
ج ـ تصرّف در آنچه در اختيار انسان است و در «يَد» اوست ، جايز است و زمين مواتى
را كه افراد قبل از تدوين قانون اساسى جمهورى اسلامى براى خودشان احيا نموده اند،
طبق حكم شرعى احياى موات، ملك آنهاست، ليكن رعايت مقرّرات جمهورى اسلامى لازم است;
و ناگفته نماند آنچه مرقوم شد، بيان حكم واقعى شرعى است و اما در موارد اختلاف بايد
مسئله را با مرافعه شرعيه يا رجوع به افراد مسئول حل نمود. 17/2/75
(س 1490) بيست و پنج سال قبل يك حلقه چاه حفر شده است كه به مرور زمان به علت
نداشتن پروانه و شكايات مردم، اراضى، درختان و چاه مذكور موات شده و موتور چاه نيز
فروخته شده است، ولى قبل از موات شدن مقدار شش ساعت از آب چاه به زيدى فروخته شده
كه مدتى بعد از فروش، موات شده است. چند سال قبل اعضاى اصلى كه چهار نفر هستند با
پيگيريهاى مداوم، توسط دولت پروانه بهره بردارى از آب چاه براى آنان صادر شده است.
حال بعد از احياى چاه و صدور پروانه، زيد ادعاى شش ساعت از آب چاه را دارد. با
عنايت به اينكه چاه سابق موات شده و موتور آن نيز فروخته شده و مشاراليه سهمى در
احياى چاه آب و دريافت پروانه نداشته، آيا حقّى نسبت به آن دارد يا خير؟
ج ـ اگر چاه حفر شده، در زمينى بوده كه قبلاً كشت مى شده است و بعد موات شده و
زيد مالك آن زمين بوده چه به صورت مشاع و چه به تبع مالكيّت زمين، مالك چاه نيز
هست، ليكن چون پروانه به نام اشخاص ديگرى است مى توانند رضايت او را به دست آورند،
كما اينكه مى توانند پروانه را باطل كنند. به هر حال، زيد نسبت به پروانه حقّى
ندارد و اگر چاه حفر شده در زمين موات بالاصالة يا زمينى بوده كه ربطى به زيد
نداشته، هيچ گونه حقّى براى او وجود ندارد. 8/9/75
