(س 690) چند برادر با هم كار مى كنند و از منفعت آن، يك ميليون روپيه به دست مى آورند، و با آنكه خانه هم داشته اند، براى سود بيشتر خانه ديگرى ساخته اند، آيا به اين خانه كه مازاد بر احتياج است، خمس تعلّق مى گيرد؟ ج ـ به منافعى كه انسان از راه كسب به دست مى آورد، و مازاد بر هزينه زندگى است، خمس تعلّق مى گيرد، اگر چه خانه باشد، بنابراين، خمس خانه مذكور را بايد بپردازند. 25/9/70 (س 691) برادرم از ژاپن پولهايى فرستاده است، آيا تنها همان پولهايى كه در بانك مانده و نزديك به سال شده را بايد حساب كرد و خمس آن را پرداخت، يا بايد صبر كرد تا وقتى كه خودش بيايد، سرمايه اى براى مغازه اش بر دارد و باقى مانده راحساب كند؟ ج ـ درآمد كسب، پس از اينكه سال بر آن گذشت، متعلّق خمس است.(س 692) اين جانب در خارج از كشور به تحصيل اشتغال دارم و هر شش ماه، از طرف وزارت علوم، مبلغى به عنوان مقرّرى ارزى به حسابم واريز مى شود. اين مقرّرى در مقابل تعهدى است كه به وزارتخانه مربوط داده ام تا پس از فراغت از تحصيل، دو برابر مدت تحصيل در اختيار آنها باشم. آيا مبلغ اضافى اين پول، متعلّق خمس است؟ ج ـ آنچه كه به عنوان ارز به حساب شما واريز مى شود، اگر به عنوان وام تحصيلى باشد، فعلاً خمس ندارد; ولى اگر به عنوان بورسيه باشد، مازاد بر مئونه خمس دارد. 3/12/70 (س 693) اين جانب مجرد هستم و تاكنون از طريق كارگرى در تابستان، مقدارى پول پس انداز نموده و يك فرش نيز خريده ام. آيا بايد خمس آن و نيز پولى را كه پس انداز كرده ام بپردازم؟ ضمناً پدرم مقدراى پول به بنده كمك كرده است. آيا تخميس آن هم لازم است؟ ج ـ فرش خريدارى شده، خمس ندارد، و پول موجودى شما، آنچه كه از كاركرد خودتان است و براى لوازم زندگى كنار گذاشته ايد، خمس ندارد; همچنين پولى را كه پدرتان كمك كرده است، خمس ندارد. 18/12/73 (س 694) پولى را كه شوهر بابت مخارج خانه، در اختيار زن قرار مى دهد، و اجازه دخل و تصرّف كامل را به او واگذار مى كند، چنانچه زن مقدارى از آن پول را پس انداز كند و بعد از مدتى مقدارى پول كه به عنوان قرعه كشى برنده شده به آن پول بيفزايد و مجموعاً دوازده هزار تومان شود، در صورتى كه اين پول را براى مخارج برگشت از سفر حج پس انداز كند، آيا به آن پول خمس تعلّق مى گيرد؟ ج ـ پول شوهر كه زن آن را پس انداز مى كند، به اصل آن خمس تعلّق مى گيرد، چون شوهر خمس آن را نداده است، و بايد خمس جايزه را هم اگر سال بر آن بگذرد و مازاد بر مئونه باشد، بپردازد. 15/1/72 (س 695) اين جانب سال قبل در استخدام دولت بودم. لذا مقدارى مابه التفاوت حقوق طلب دارم كه امسال پرداخت خواهد شد، و از طرفى امسال بيكارم و نياز مالى دارم. خواهشمند است، بفرماييد آيا پرداخت خمس اين پولى كه دريافت خواهم كرد، بر من واجب است يا خير؟ ج ـ اين پول جزو درآمد سال وصول است. پس اگر تا آخر سال به مصرف زندگى و هزينه هاى آن نرسد و مازاد بر مئونه باشد، خمس دارد. 21/6/71 (س 696) در رساله توضيح المسائل جناب عالى در بحث خمس آمده است كه: «اگر به واسطه قناعت كردن و سخت گرفتن، چيزى از مخارج سال انسان زياد بيايد، اداى خمس آن واجب نيست». مراد از قناعت و حدّ آن چيست؟ بنده مبلغ يكصد هزار تومان وام گرفتم و با قناعت، اقساط آن را پرداخت نمودم و پولش را صرف درختكارى كردم. آيا به اين مبلغ خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟ ج ـ مراد از قناعت، سختگيرى در زندگى و مخارج است و اين امر را هر كس به فراخور حال خودش مى تواند تشخيص دهد، راجع به مبلغ مرقوم نيز، اگر اقساطش از راه قناعت پرداخت شده (يعنى اگر با صرفه جويى در هزينه هاى متعارف زندگى باشد) خمس تعلّق نمى گيرد. 29/5/75 (س 697) با قناعت و آينده نگرى، طىّ چندين سال، از درآمد حاصله چندين قطعه زمين خريدم، آيا به اين زمينها خمس تعلّق مى گيرد؟ به قيمت خريد يا قيمت فعلى؟ ج ـ متعلّق خمس است، چون مازاد بر مئونه سال است، و با تعيين قيمت فعلى و قبلى، خمس آن بايد با مصالحه معلوم شود. 11/9/75 (س 698) شخصى كه شغل اصلى او كاسبى نيست ولى گاهى منفعت كسب دارد. آيا مى تواند درآمدهاى مختلفى را كه به دست مى آورد، جداگانه محاسبه كند و اگر مازاد بر مئونه سال بود، خمسش را بپردازد يا اينكه حتماً بايد سال خمسى داشته باشد؟ ج ـ اگر درآمدها بر حسب نوع، مختلف باشد، مى تواند براى هر كدام، سال خمسى معيّنى قرار دهد. 7/8/74 (س 699) براى ساختن منزل مسكونى، مقدارى از سرمايه مغازه را هزينه كردم، ولى بعداً به علت كمى سرمايه نتوانستم مغازه را باز كنم، لذا اجناسش را فروختم و مقدارى از آن را براى منزل و بقيّه را براى مايحتاج زندگى هزينه كردم و قسمتى از اجناس مغازه نيز موجود است; به علاوه چند سال قبل از تعطيل مغازه، حساب سال داشتم و بعد به علت ندانستن مسئله و تصوّر اينكه فرد بدهكار، خمس ندارد، حساب مغازه را نكردم، حال تكليف چيست؟ ج ـ آنچه از سرمايه كه خمس آن را پرداخت كرده ايد، ديگر خمس ندارد، و در باقى چون اگر خمس آن را مى داديد، نمى توانستيد كاسبى كنيد، آن هم خمس ندارد; ليكن اگر مقدار مخمّس و غير مخمّس مشكوك باشد، چه بهتر كه به مرجع تقليد يا نماينده او مراجعه و با مصالحه مشكوك قضيه را حل كنيد. 19/7/71 (س 700) دستمزدى كه شخص مسلمان از افراد غير مسلمان (مسيحى، زرتشتى و...)، يا مسلمانى كه خمس نمى پردازد، مى گيرد، چه حكمى دارد؟ ج ـ براى گيرنده حلال و تصرّف در آن، جايز است، ليكن اگر پرداخت كننده دستمزد، مسلمان باشد، و گيرنده بداند كه عين اين مال متعلّق خمس است، ولى خمسش را نپرداخته، بايد گيرنده خمسش را بپردازد. 28/8/74 (س 701) ورّاث و مورّث هر دو كافر هستند. مورّث مالى را از مسلمان خريده است، آيا وارث او بابت اين مقدار از سهم الارثش مكلّف به پرداخت خمس است يا خير؟ اگر وارث مسلمان و مورّث كافر باشد و مورّث مالى را از مسلمان خريده باشد كه به مسلمان به ارث رسيده، چطور؟ ضمناً خمس را به چه كسى بايد بپردازند؟ ج ـ خمس زمينى كه كافر ذِمّى (يعنى اهل كتاب) از مسلمان خريدارى كرده است، بايد پرداخت شود، و اگر خود خريدار نپرداخت، وارث او چه مسلم باشد و چه كافر، بايد به مجتهد جامع الشرائط داده شود. 1/2/73
لطفا منتظر باشید ...
