لطفا منتظر باشید ...
درآمدهاى غير كسبى (مَهريّه، بخشش و ارث)
(س 708) آيا به مَهريّه اى كه بعد از چند سال، همسرم به بنده پرداخت مى كند، خمستعلّق مى گيرد؟
ج ـ خمس به مَهريّه تعلّق نمى گيرد، ليكن اگر شوهر آن را از درآمد سالهاى قبل كه
خمس آن را نداده، پرداخت كند، بايد خمس آن را بپردازد.
11/5/74
(س 709) گاهى به افراد، مبلغى عيدى، تشويقى يا هديه پرداخت مى شود. اگر فرد
قناعت كند و سال خمسى اش برسد، چه حكمى دارد؟
ج ـ خمس به هبه، هديه و عيدى تعلّق نمى گيرد; امّا تشويقى كه به حساب كار است،
جزو ارباح مكاسب است و اگر اضافه بر مئونه سال باشد، خمس به آن تعلّق مى گيرد.
11/3/74
(س 710) آيا مبالغى كه در عروسيها به عنوان هديه جمع مى شود. متعلّق خمس است يا
خير؟
ج ـ مبلغ جمع شده، چون هديه است، خمس ندارد. آرى، اگر از راه كسب با آن پول،
درآمدى به دست آيد، جزو درآمد سال حصول است. لذا اگر تا آخر سال مصرف نشود، به
عنوان مازاد بر مئونه متعلّق خمس است. 20/12/70
(س 711) چنانچه هدايا و كادوها به پول نقد تبديل شود و به عنوان سرمايه مورد
استفاده قرار گيرد، آيا متعلّق خمس است، يا حكم سرمايه مخمّس را دارد؟
ج ـ حكم سرمايه مخمّس را دارد. 28/8/74
(س 712) مقدارى طلاى متعلّق به خود و دخترم را به مبلغ پنجاه هزار تومان فروختم
و پول آن را به شركتى دادم كه با آن كار كند و ماهيانه، مبلغ هزار و پانصد تومان به
من بپردازد، در حالى كه طلاهاى دخترم هديه بود، ولى طلاهاى خود را به مرور خريده و
استفاده كرده بودم. حال با توجه به اين مطالب بفرماييد:1. آيا به اين پنجاه هزار تومان، خمس تعلّق مى گيرد؟
2. آيا پس انداز مبالغ دريافتى در هر ماه، سرِ سال، خمس دارد؟
3. اگر قبل از اينكه سال تمام بشود، با اين پس اندازها طلا يا چيز ديگرى بخرم،
خمس دارد؟
ج 1ـ مقدارى كه هديه بوده، خمس ندارد، و آن مقدار كه به مرور خريده شده، اگر از
پول كسب و درآمد بوده، خمس دارد، و اگر هبه شوهر بوده، خمس ندارد.ج 2ـ تمام سود حاصل از آن، اعم از پول طلاى هديه اى و غير هديه اى، اگر تا سال
خمسى جزو مئونه نباشد، خمس دارد.ج 3ـ اگر جزو مئونه باشد و حالت سرمايه پيدا نكند، خمس ندارد.(س 713) بنده مبلغ پانصد هزار تومان پول نقد دارم كه يكصد هزار تومان آن از فروش
طلاهايى است كه شوهرم به من هديه كرده است. مقدارى هم طلا دارم كه به بنده هديه شده
است، آيا به اين پول و طلا خمس و زكات تعلّق مى گيرد يا خير؟
ج ـ به طلاهاى اهدايى و آنچه كه براى زينت مورد نياز است، خمس تعلّق نمى گيرد، و
مورد تعلّق زكات هم نيست، چون نقد رايج نيست. ليكن مبلغ چهار صد هزار تومان كه از
غير فروش طلاهاى اهدايى به دست آمده، متعلّق خمس است. 7/11/75
(س 714) شخصى ملكى را خريده و مالك مقدارى از حقّ خودش را به او بخشيده است،
خريدار نيز مى داند كه وى، خمس اين زمين را نداده است. با توجه به اينكه مقدار
بخشش، هديه است، آيا بر خريدار لازم است خمس آن مقدار را بپردازد؟ اگر نداند، چطور؟
ج ـ اگر زمين يا چيز ديگرى، به هر نحوى، در اختيار كسى قرار بگيرد و ملك او شود،
و او يقين داشته باشد كه آن شىء بالخصوص متعلّق خمس بوده، و مالك قبلى خمس آن را
نداده است، بايد خمس آن را بپردازد; ولى اگر شك دارد كه متعلّق خمس بوده يا نه، هر
چند بداند كه صاحبش، خمس اموال خود را نمى داده، خمس بر او واجب نيست.
5/3/73
(س 715) آيا به پولى كه به بچه به عنوان جايزه داده مى شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
ج ـ جوايزى كه جنبه كسبى دارد (مانند جوايز بانك)، خمس دارد، وگرنه خمس ندارد.
12/4/74
(س 716) پول نذرى و هدايايى كه نزد انسان باقى مانده و هنوز به علّت بُعد مسافت،
به صاحبانش داده نشده است، آيا با فرا رسيدن سال خمسى، متعلّق خمس است؟
ج ـ متعلّق خمس نيست. 30/2/74
(س 717) با توجه به اينكه نظام هماهنگ پرداخت حقوق بنياد شهيد، غالباً پس از
گذشت يك سال، مبالغى را تحت عنوان معوّقه حقوق به خانواده هاى مكرّم شاهد پرداخت مى
كند، مستدعى است بفرماييد آيا به معوّقه مابه التفاوت حقوق سالهاى قبل، كه توسط
بنياد شهيد به طور يكجا، به خانواده هاى معظّم شاهد پرداخت مى شود، خمس تعلّق مى
گيرد يا خير؟
ج ـ خمس ندارد و مانند غير معوّقه است، و چون درآمد كسبى نيست، متعلّق خمس هم
نيست. 1/3/75
(س 718) مطابق قانون مصوب مبنى بر پرداخت حقوق و مستمرّى به بازماندگان شهدا و
مفقودين معظّم، به نحوى كه اشتغال آنان فرض مى شود، بخشى از مستمرّى پرداختى، مازاد
بر مئونه سال مى شود، آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد؟
ج ـ اين گونه مبالغ، چون در آمد كسبى نيست، و جنبه تقديمى به خانواده هاى معظّم
شهدا و مفقودين دارد، متعلّق خمس نيست. 16/4/73
(س 719) اگر شخصى فوت كند، آيا بعضى از فرزندان متوفّا مى توانند بدون اجازه
ورّاث ديگر، بدهى وى بابت خمس را از ماتركش بپردازند؟
ج ـ ديون ميّت كه از جمله آنها خمس است، بايد پرداخت شود. 24/4/76
(س 720) پدر اين جانب فوت نموده و مى دانم كه هرگز خمس پرداخت نكرده است، آيا مى
توانم سهم الارث خود را جهت ازدواج هزينه كنم و بدهى بابت خمس خود را به صورت اقساط
به حضرت عالى پرداخت كنم؟
ج ـ اگر مطمئن هستيد كه خمس نمى پرداخته، و آنچه كه به شما رسيده است، متعلّق
خمس بوده، ولى پرداخت نشده، در اين صورت (يعنى با اين دو شرط) خمس را بدهكار هستيد،
و در پرداخت به طور اقساط، مجازيد. 6/1/76
(س 721) مبلغ دو ميليون ريال به صورت سهم الارث به بنده رسيده است، آيا اين پول
متعلّق خمس است يا خير؟
ج ـ ارث، خمس ندارد، مگر آنكه اطمينان حاصل شود كه مال به ارث رسيده، متعلّق خمس
بوده، ولى ميّت خمس آن را نپرداخته است. 8/11/73
(س 722) اگر مقدارى از ماترك ميّتى به كسى تعلّق گيرد و به علّت موانع و
اشكالاتى، پس از مدتى تقسيم شود و به تملّك فرد در آيد، آيا ارزش افزوده از تاريخ
فوت تا هنگام وصول، متعلّق خمس است يا نه؟ اگر قيمت زمان فوت، مشخص نباشد، يا فرد
از آن اطّلاع نداشته باشد يا بعد از تقسيم، مدتى اموال را نگهدارى كند، و ارزش
افزوده پيدا كند، آيا باز هم متعلّق خمس است؟ اگر مالى به انسان هديه شود و چندى
بدون قصد اكتساب، آن را نگهدارى كند و قيمت بالا رود، پس از فروش، آيا مابه التفاوت
جزو درآمد سال فروش است يا خير؟ (در حالى كه از قيمت زمان هبه اطّلاعى ندارد).ج ـ هبه و ارث، هر چند خمس ندارد، ليكن قيمت بالا رفته جزو درآمد سال فروش است،
و اگر تا آخر سال، خرج زندگى نشود، بايد خمس آن را بپردازد، وگرنه خمس ندارد، و با
شكّ در قيمت زمان هديه و ارث، مى تواند حدّاكثر آن زمان را لحاظ كند; ناگفته نماند
كه تأخير در اداى خمس، به خاطر موانع و اشكالات، گناه نيست، و ان شاءالله خداى
غفّار عذر را مى پذيرد. 10/3/74
(س 723) در سال 1371، مقدارى از ارثيه پدرى را به مبلغ دويست و پنجاه هزار تومان
فروختم و دستگاه نختابى به قيمت ششصد هزار تومان به طور قسطى خريدارى كردم. با توجه
به اينكه در حال حاضر مغازه مورد نياز من است و نمى توانم آن را بفروشم، آيا سهم
الارث بنده متعلّق خمس است؟ در اين صورت قيمت فعلى بايد لحاظ شود يا قيمت قبلى؟
ج ـ ارث، خمس ندارد، مگر آنكه ترقّى قيمت كرده باشد، كه در اين صورت، ترقّى موقع
فروش، جزو درآمد سال است و اگر تا آخر سال خرج نشود، متعلّق خمس خواهد بود.
25/12/75
(س 724)همسر شخصى كارمند دولت بوده و فوت كرده است و اكنون حقوق وظيفه يا
مستمرّى دريافت مى كند. آيا اين حقوق، متعلّق خمس است يا ارث محسوب مى شود؟ و اگر
دولت، مقدارى بر آن بيفزايد، آيا به آن زيادى (اگر سال بر آن بگذرد) خمس تعلّق مى
گيرد؟
ج ـ حقوق وظيفه (چه رسد به مستمرّى جزء) كه به خاطر فوت ديگران به انسان مى
پردازند، متعلّق خمس نيست و تعلّق نگرفتن خمس به آنچه كه دولت آن را اضافه كرده
است، روشن تر و واضح تر از اصل است. 22/8/70
