لطفا منتظر باشید ...
احكام مسجد
(س 364) شخصى مسجدى را نجس كرده و فرد ديگرى جهت تطهير، كف مسجد را كه نجس شده،كنده است. خرج تعمير مسجد به عهده كدام يك است؟
ج ـ به عهده نجس كننده است، زيرا سبب خرابى مسجد شده است. 1/11/73
(س 365) اگر يك قسمت ديوار توالت مسجد به مسجد وصل شود، چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر موجب نجاست ديوار مسجد نگردد، مانعى ندارد. 16/11/74
(س 366) چنانچه مشخص شود كه در ميان كمكهاى مردمى به مسجد، مبالغى غيرمخمّس وجود
دارد. آيا مى توان چنين پولى را خرج مسجد نمود؟
ج ـ بدون اجازه مجتهد جامع الشرائط، جايز نيست. 29/4/71
(س 367) آيا حضور اهل كتاب و شركت آنان در مراسمى كه در مساجد برگزار مى شود،
هتك مقام مسجد محسوب مى شود يا خير؟
ج ـ هتك، محسوب نمى شود. 25/7/74
(س 368) آيا شرعاً مى توان قسمتى از بالكن مسجدى را كه در آن از در اصلى مسجد
جداست و در مواقع لزوم جهت مراسم ختم از آن استفاده مى شود، به كتابخانه تبديل كرد؟
ج ـ هرگونه استفاده عبادى و تغيير در ساختمان مسجد براى كار خير كه سبب خراب
كردن نباشد (مانند اضافه كردن در و ديوار به بعضى از جاهاى آن و نيز ساختن
كتابخانه) با رعايت شرط مرقوم، ممنوع و حرام نيست، مگر آنكه مزاحم نمازگزاران گردد،
چون نماز خواندن در مسجد بر همه كارهاى خير مقدم است; و چه نيكوست، اگر نگوييم
لازم، كه براى اين گونه امور از روحانى محل، كسب رضايت و با وى مصلحت انديشى شود.
6/3/68
(س 369) آوردن ميز تنيس به مسجد يا فضاى مسجد از قبيل حياط، زيرزمين و... جهت
انجام فعاليتهاى سالم فرهنگى ـ ورزشى، در كنار آموزش تعاليم دينى (آموزش قرآن،
احكام و عقايد)، چه حكمى دارد؟
ج ـ هر چند عمل و كار خير در مسجد كه مزاحم نمازگزاران نباشد، جايز است، ليكن
لازم است در اين گونه امور رضايت امام جماعت مسجد جلب شود. 29/4/74
(س 370) خوردن و آشاميدن در مساجد و كف زدن در جشنهاى انقلاب اسلامى و ميلاد
ائمه معصومين(عليهم السلام) چه حكمى دارد؟ همچنين آذين بندى مساجد، آيا براى نماز
اشكال دارد يا خير؟
ج ـ اتّباع از نظر امام جماعت مسجد در اين گونه امور، مطلوب ـ بلكه لازم ـ است.
24/3/74
(س 371) آيا پخش فيلمهاى آموزشى و غيرآموزشى (نظير فيلم سينمايى) در مساجد جايز
است؟ آيا از مساجد مى توان جهت برپايى كلاسهاى تابستانى دانش آموزان استفاده كرد؟
ج ـ انجام هر كار خيرى در مسجد كه مزاحم نماز و نمازگزاران نباشد، مانعى ندارد;
ليكن رعايت جلب نظر و رضايت امام جماعت محل، لازم است.
18/4/74
(س 372) داير كردن بانك نوار قرآن، سخنرانى و سرودهاى مجاز در مسجد و همچنين نصب
عكس شهدا، بريده روزنامه ها و جرايد در تابلوى اعلانات داخل مسجد، چه حكمى دارد؟
ج ـ جايز و مطلوب است. 5/3/74
(س 373) حكم زيرزمين مساجد چيست؟ اگر كتابخانه در زيرزمين مسجد باشد، آيا زن
حائض مى تواند در آنجا توقف كند؟ اگر كتابخانه در طبقه فوقانى باشد و بعداً ساخته
شده باشد، چطور؟
ج ـ اگر اول مسجد بوده و بعداً كتابخانه را در زيرزمين آن درست كرده اند، جزو
مسجد است و تمام احكام مسجد بر آن بار مى شود; امّا اگر اول كتابخانه را در طبقه
زيرزمين ساخته اند و روى آن را براى مسجد وقف نموده اند، زيرزمين حكم مسجد را
ندارد. 23/10/75
(س 374) زيرزمين مسجدى قبل از تجديد بناى ساختمان مسجد، به عنوان مسجد بوده، ولى
در تجديد بنا به علت ناهموار بودن زمين، به صورت دو طبقه ساخته شده است. آيا حكم
مسجد را دارد؟ آيا مى توان از اين مكان براى اجراى نمايش كه شامل صدا با پخش موسيقى
و سرود مى باشد، استفاده نمود؟
ج ـ فرقى بين زيرزمين مسجد و روى آن نيست و همه آنها مسجد است; و انجام هر كار
خير، بلكه مباح، كه مزاحمتى براى نمازگزاران نباشد، جايز و حلال است.
24/3/74
(س 375) آيا مى توان براى تأمين كردن هزينه هاى مسجد (از قبيل هزينه آب، برق،
مستمرى خادم و...) قسمتى از زيرزمين مسجد را كه جَنب خيابان است، به عنوان مغازه
تجارى به افراد اجاره داد؟
ج ـ چون خلاف وقف است، جايز نيست. 3/7/72
(س 376) هيئت امناى مسجدى براى تأمين كردن هزينه هاى مسجد (از قبيل پول آب، برق،
گاز، مستمرى خادم و...) اقدام به چاپ قبض مراسم ترحيم نموده و از كسانى كه براى
اموات خود مراسم ترحيم برگزار مى كنند، مبلغى با قبضهاى فوق دريافت مى كنند. آيا
گرفتن اين پول جايز است يا خير؟
ج ـ گرفتن اين گونه پولها، براى امثال امورى كه در سؤال ذكر شده، به شرط رضايت
امام جماعت مسجد، مانعى ندارد. 30/3/74
(س 377) چند سال قبل، در يكى از روستاهاى تابع ساوجبلاغ، به ساختن مسجدى اقدام
كرديم. با توجه به اينكه مسجد در كنار خيابان و مدخل ورودى روستا و محلِ رفت و آمد
وسايل نقليه قرار دارد و احتمال خطر تصادف براى عابرين وجود دارد; لذا هيئت امناى
مسجد در نظر دارند در فاصله دورتر از مسجد فعلى، مسجدى را بنا كنند و مسجد مذكور را
به مغازه و تأسيسات مستقل تبديل كنند و درآمد حاصل از آن را به مخارج مسجد دوم و
امور فرهنگى و تبليغى اختصاص دهند. آيا شرعاً مجاز به انجام اين كار هستند يا خير؟
ج ـ با قطع نظر از جهات ذكر شده در سؤال كه بعيد نيست خود آنها مجوّزى براى
تبديل و تخريب آن مكان باشد، با مجوّزى كه داده مى شود، اگر چه وقفيّت هم ثابت
گردد، با فرض اينكه ظاهراً در آن مكان به عنوان مسجد، نمازى خوانده نشده است،
وقفيّت تمام نيست و هيئت امنا مجازند. 10/11/74
(س 378) مسجدى متروكه و مخروبه در يكصد مترى مسجد جامع روستايى قرار دارد. آيا
مرمّت اين مسجد با وجود اينكه در كنار مسجد جامع قرار دارد، جايز است؟ و آيا
نذوراتى كه در جهت تعمير اين مسجد در نظر گرفته شده يا مى شود، صحيح است؟ آيا اين
احتمال كه در صورت تعمير مسجد متروكه، اهالى نسبت به تعمير مسجد جامع (در صورت
لزوم) كمتر رغبت نشان خواهند داد، و به آن مسجد لطمه خواهد خورد، تعمير مسجد
متروكه، شرعاً جايز است؟
ج ـ هركسى بر مال خود مسلّط است و هيچ كس را از عملى كه خودش خير مى داند و منشأ
فساد نيست، نمى توان منع كرد. 18/4/74
(س 379) مهندس طراح، نقشه مسجد را به گونه اى طراحى نموده كه شبستان مسجد رو به
قبله باشد و به همين دليل مقدارى زمين اضافى در قسمت عقب و كنار مسجد به وجود آمده
كه وى مى خواهد از اين قسمت استفاده كرده، اتاقى را براى برگزارى كلاسهاى قرآن و
عقايد و...، و اتاق ديگرى را براى كتابخانه و مطالعه اختصاص دهد بدون اينكه از فضاى
شبستان كم شود. آيا اين كار جايز است يا خير؟ و اگر بلامانع است، از بودجه اى كه
مردم براى ساختمان مسجد اهدا كرده اند، آيا مى توان براى ساخت كتابخانه و... هزينه
نمود يا خير؟ آيا مى توان در قسمت زيرزمين مسجد براى ترغيب جوانان و نوجوانان به
ورزش و پر نمودن اوقات فراغت آنان، كلاسهاى ورزشى برگزار كرد يا خير؟
ج ـ همه موارد ذكر شده در سؤال جايز است و حرمت شرعى ندارد، چون اتاق براى مسجد
ساخته شده و اگر امور ذكر شده كه در آن انجام مى گيرد، مزاحم نمازگزاران نباشد
(چنانچه فرض سؤال بر آن است) جايز است; و پولى كه مردم براى مخارج مسجد مى دهند،
غرض آنها خرج در مسجد است، و قرار دادن امثال ميز تنيس و كارهاى ديگر كه در مسير
توجه امّت به اسلام و ارزشهاى اسلامى است (همان طور كه در سؤال مفروض است)، كارى
خير است مثل همه امور خيريه ديگر و مزاحمتى هم كه براى نمازگزاران ندارد، پس جايز
است، ليكن جلب نظر امام جماعت محترم مسجد در اين گونه امور، بلكه همه امور، مطلوب و
براى پيشرفت كارها لازم است. 30/7/72
(س 380) زمينى وقف مسجد گرديده و مردم به نيّت ساختمان مسجد كمك نموده اند،
چندين سال در زيرزمين مسجد نماز برگزار شده و اكنون كه طبقه همكف آماده شده، از
آنجا براى نگهدارى وسايل مسجد استفاده مى شود، و در ايّام محرم و صفر به عزاداران
اباعبدالله(عليه السلام) غذا مى دهند، و افرادى كه عذر شرعى دارند، وارد آن نمى
شوند. آيا مى توان از اين زيرزمين براى ورزش جوانان و نوجوانان استفاده و درآمد
حاصل از آن را صرف بناى همان مسجد كرد؟
ج ـ انجام هرگونه كار خيرى در مسجد كه مزاحم نمازگزاران نباشد، مانعى ندارد;
ليكن گرفتن اجرت براى آن، جايز نيست; و زيرزمين مسجد كه به عنوان مسجد ساخته و نماز
هم در آن خوانده شده، با قطع نظر از جهات ديگر، جزو مسجد است.
14/4/74
(س 381) در حدود ده سال قبل، در محلى كه سابقاً قبرستان بوده، مسجدى بنا شده بود
و اينك جهت تعمير و بناى جديد، تخريب كرده اند، و در حين حفارى مسجد، استخوان مرده
پيدا شده است. آيا احداث مسجد در آن محل اشكال دارد؟
ج ـ پيدا شدن استخوان، حكم جواز احداث يا تجديد بنا را در اين گونه از قبرستانها
كه زمين موات بوده و مرده در آن دفن مى كرده اند (ولى زمين، وقف قبرستان نبوده يا
اينكه وقف، مشكوك است)، تغيير نمى دهد; و ساختمان مسجد در آن و يا تعمير، جايز است
و استخوانها را بايد در جاى ديگرى از قبرستان مسلمين دفن كرد.
3/3/73
(س 382) در حدود بيست و پنج سال قبل ، مسجدى كوچك از خشت و گِل در وسط آبادى
ساخته ايم، كه در حال حاضر با گسترش روستا و افزايش جمعيت آن، مسجد قبلى نيز ويران
شده است. حال اهالى قصد دارند مسجدى بزرگ و در خور شأن جامعه اسلامى بسازند، مستدعى
است بفرماييد:1. آيا مى توان زمين مسجد قبلى را فروخت و خرج مسجد جديد كرد؟
2. در غير اين صورت، آيا مى توان زمين مسجد را به خانه روحانى يا كتابخانه يا
مراكز فرهنگى ـ هنرى تبديل نمود؟
3. آيا مى توان فعلاً دور زمين مسجد قبلى را حصار كشيد و در جاى ديگرى، مسجد
بزرگ كه گنجايش جمعيت را داشته باشد، ساخت؟
4. آيا مى توان همان مسجد قبلى را بازسازى كرد، ولى چون زمين آن كوچك است و
گنجايش جمعيت را ندارد، در جاى ديگر هم مسجدى ساخت؟
ج 1 ـ على الاحوط، جايز نيست.ج 2 ـ آرى، امّا بايد احكام مسجد رعايت و احترام آن حفظ شود.ج 3 ـ مانعى ندارد.ج 4 ـ بازسازى مسجد، مطلوب و ساختن مسجد ديگر بلامانع است. 17/2/75
(س 383) مسجدى است كه فرسوده شده و احتياج به تجديد بنا دارد، اهالى قصد دارند
سقفش را به تيرآهن تبديل كنند. آيا فروش چوبهاى سقف و در و پنجره مسجد، و تبديل آن
به تيرآهن، جايز است يا خير؟
ج ـ در صورتى كه مسجدى در آن اطراف باشد، بايد مصالحى را كه براى خود آن مسجد
مورد نياز نيست، در مسجد ديگر مصرف كنند; و در صورت بى نيازى مساجد ديگر، مى توانند
بفروشند و پول آن را خرج مسجد كنند. 23/10/75
(س 384) مسجدى متروكه و كوچك را تخريب نموده و مسجد جديدى به جاى آن ساخته ايم.
منبر جديدى نيز تهيّه شده و منبر قديمى را در مسجدى ديگر گذاشتيم. اين كار از نظر
شرعى چه حكمى دارد؟
ج ـ با فرض اينكه ديگر در آن مسجد قابل استفاده نبوده است، مانعى ندارد.
16/11/74
(س 385) شخصى كه مالك بوده با كمك ساكنين محل، مسجد آنجا را توسعه داده و مقدارى
از زمينهاى اطراف را براى صحن مسجد، در نظر گرفته و ديواركشى نموده است. به علت كم
بودن جا براى نماز، دو سال قبل اين صحن را به مسجد ضميمه كرديم و از اول تصميم بر
اين بود كه قسمت زيرزمين براى اتاق خادم، توالت و وضوخانه اختصاص يابد، لازم به
تذكر است كه يك قسمت از صحن مسجد وضوخانه بود و فعلاً راهرو و آبدارخانه شده است.
نظر به اينكه معلوم نيست مالك كه از دنيا رفته، به قصد مسجد بودن اين زمين را جزو
صحن قرار داده يا خير. آيا مى توانيم در قسمت زيرزمين اين محل يا قسمت زير
آبدارخانه و راهرو، توالت و يا وضوخانه بنا كنيم؟
ج ـ با فرض عدم علم به كيفيّت وقف كه در سؤال آمده، تصرّفات مذكور جايز است.
29/10/73
(س 386) كسى كه از شهردارى، پروانه ساختمان گرفته و به مقرّرات هم عمل كرده، آيا
جايز است كه به وسيله شيلنگ و لوله براى ساختن آن ساختمان، به طور موقّت از آب مسجد
استفاده كند و هزينه آن را بپردازد؟
ج ـ در فرض مذكور جايز است، به شرط آنكه مزاحم وضوگرفتن نمازگزاران و كارهاى خود
مسجد نشود، ليكن رعايت جلب نظر و كسب رضايت امام جماعت محل، لازم است.
30/7/75
(س 387) استفاده شخصى همسايگان مسجد از آب لوله كشى مسجد و نيز از آب سردكن آن،
جايز است يا خير؟
ج ـ اگر وقف، مختصّ مسجد باشد، جايز نيست; ولى اگر وقف عموم باشد، مانعى ندارد.
20/6/75
(س 388) قبلاً در روستايى زندگى مى كرديم كه داراى مسجدى بود و هم اكنون همه
اهالى از آنجا مهاجرت كرده اند، و روستا به صورت مخروبه در آمده است به گونه اى كه
هر روز قسمتى از آن را جهت كشت و زراعت خاكبردارى مى كنند، به طورى كه تا يكى دو
سال آينده، ديگر آثارى از آن باقى نخواهد ماند. تكليف زمين مسجد چيست؟
ج ـ اگر كسى در آنجا نماز نمى خواند و احتمال اينكه بعداً در آن نماز بخوانند،
نيست، مى توانند زمين مزبور را با رعايت احكام مسجد براى زراعت اجاره داده و مال
الاجاره را در مسجد ديگر صرف نمايند; و اگر به مقدار كمى اجاره مى كنند و يقين هم
حاصل است كه كسى در آن نماز نمى خواهند و روستا هم به آنجا برنمى گردد، فروش و صرف
پول آن در مسجد ديگر كه به آن مسجد نزديك است، مانعى ندارد.
25/12/81
(س 389) آيا مى توان مسجد يا حسينيّه اى را كه وقف است، ولى بناى آن قديمى است و
با گاهگل ساخته شده، خراب كرد و در همان جا با آجر و مصالح جديد درست كرد؟
ج ـ اگر تعمير آن ممكن نباشد، مى توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند; بلكه
مى توانند مسجدى را كه خراب نشده است، براى احتياج مردم خراب كنند و بزرگتر بسازند.
10/9/74
(س 390) آيا حسينيه هم حكم مسجد را دارد يا خير؟ مثلاً شخص جُنُب مى تواند وارد
حسينيه شود يا خير؟
ج ـ حسينيه حكم مسجد را ندارد و جُنُب مى تواند وارد آن شود. 24/10/75
(س 391) حسينيه اى در طرح قرار گرفته و در حال حاضر در جاى ديگر ساخته مى شود.
آيا آهن آلات حسينيه مزبور را مى توان به كسى هديه داد يا بايد در حسينيه جديد به
كار برد؟ بقيّه مصالح باقى مانده از حسينيه قبل را چه بايد كرد؟
ج ـ بايد در حسينيه جديد، مصرف شود. 20/6/75
(س 392) آيا مى توان زير ساختمان ابوالفضليّه را وضوخانه مسجد قرار داد؟
ج ـ جايز است، مگر آنكه مزاحم عزادارى باشد. 16/11/74
(س 393) آيا مى توان يك قسمت از ديوار مسجد را به ابوالفضليّه متصل كرد؟
ج ـ ظاهراً محض وصل كردن، مانعى ندارد. 16/11/74
