لطفا منتظر باشید ...
و اختلافاتى در رسالت آنان
نيست و بنا بر اين، آيه مورد بحث در معناى آيه" كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِينَ" «1» خواهد بود.
احتمال سوم اينكه:
جمع نذير به معناى انذار باشد، كه برگشت آن به يكى از دو معناى قبلى خواهد بود، زيرا در اين صورت يا آيه را معنا مىكنيم به اينكه ثمود انذارهاى صالح را تكذيب كردند، كه اين همان معناى اول است.
و يا مىگوييم:
قوم ثمود انذار صالح و انذار آن پيامبر ديگر و آن ديگر و بالأخره انذارهاى همه انبيا را تكذيب كردند، كه در اين صورت همان معناى دوم خواهد بود.
" فَقالُوا أَ بَشَراً مِنَّا واحِداً نَتَّبِعُهُ إِنَّا إِذاً لَفِي ضَلالٍ وَ سُعُرٍ" اين جمله تفريع و نتيجهگيرى از تكذيب در جمله قبلى است، و كلمه" سعر" جمع سعير به معناى آتش شعلهور است، احتمال هم دارد به معناى جنون باشد، و اين احتمال با سياق مناسبتر است، و ظاهرا مراد از كلمه" واحد" واحد عددى باشد، و معناى آيه اين است كه:
قوم ثمود پيامبر خود صالح را تكذيب كرده، گفتند:
آيا بشرى را كه از نوع خود ما يك نفر تك و تنها است، نه نيرويى دارد و نه جمعيتى با او است، پيروى كنيم؟ راستى اگر كار ما بدينجا بكشد خيلى بيچاره هستيم، و به ضلالتى عجيب و جنونى غريب دچار گشتهايم.
در نتيجه اين سخن توجيهى است از قوم ثمود براى پيروى نكردن از صالح، و از آن بر مىآيد كه قوم نامبرده عادت كرده بودند از كسى پيروى كنند كه مانند ملوك و اعاظم قوم داراى نيرو و جمعيت باشند و صالح كه يك نفر بىعده و عده بود ايشان را دعوت مىكرد به اينكه او را اطاعت كنند، و اطاعت عظما و بزرگان خود را رها سازند، هم چنان كه همين معنا را در جاى ديگر از قول خود صالح (ع) حكايت كرده كه گفت:
" فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ وَ لا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ" «2».
و اگر كلمه" واحد" را به معناى واحد نوعى بگيريم، معناى آيه چنين مىشود:
آيا بشرى را كه خود يكى از ما است، يعنى او نيز مثل ما و از نوع ما است پيروى كنيم؟
كه در اين صورت آيه بعدى مفسر اين آيه مىشود.
" أَ أُلْقِيَ الذِّكْرُ عَلَيْهِ مِنْ بَيْنِنا بَلْ هُوَ كَذَّابٌ أَشِرٌ" اين استفهام نيز مانند استفهام سابق انكارى است.
و معناى آيه اين است كه:
آيا از ميان همه ما وحى تنها بر او نازل شده، و او به اين امتياز مختص گشته، با اينكه هيچ فضيلتى
بر ما ندارد؟
(1) قوم ثمود رسولان (خدا) را تكذيب كردند. سوره شعراء، آيه 141.
(2) پس از خدا پروا كنيد، و به اطاعت من درآييد، و دستور اسرافگران را پيروى مكنيد. سوره شعراء، آيه 150 و 151.
