رواياتى راجع به حمله عرش در قيامت، كسانى كه كتابشان به دست راست يا چپ داده مى‏شود، و ... - ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

" إِنَّهُ كانَ لا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ وَ لا يَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكِينِ" مصدر" حض" كه فعل" يحض" مضارع از آن است، به معناى تحريك و تشويق كردن است، و دو آيه مورد بحث در مقام بيان علت دستور قبلى (بگيريد و ببنديد و در آتش بيفكنيد) است، مى‏فرمايد بدين علت چنين دستور داديم كه وى به خداى عظيم ايمان نمى‏آورد، و مردم را به اطعام مسكينان تشويق نمى‏كرد، بلكه در اين باره مسامحه مى‏كرد، و از رنج بينوايان احساس ناراحتى نمى‏نمود.

" فَلَيْسَ لَهُ الْيَوْمَ هاهُنا حَمِيمٌ ... الْخاطِؤُنَ" كلمه" حميم" به معناى دوست است، و آيه شريفه به خاطر حرف" فاء" كه در آغاز آن آمده نتيجه‏گيرى از جمله" إِنَّهُ كانَ لا يُؤْمِنُ ..." است. و حاصل كلام اين است كه او از آنجا كه به خدا ايمان نمى‏آورد در نتيجه امروز در اين عرصه، دوستى كه سودش ببخشد يعنى شفيعى كه برايش شفاعت كند ندارد، چون كافر آمرزش ندارد، در نتيجه شفاعتى هم نخواهد داشت.

" وَ لا طَعامٌ إِلَّا مِنْ غِسْلِينٍ"- كلمه" غسلين" به معناى چركاب است، و گويا مراد از آن چرك و كثافاتى است كه از تن اهل دوزخ مى‏ريزد، و آيه شريفه عطف است به كلمه" حميم" در آيه قبلى، و نتيجه‏گيرى از جمله" وَ لا يَحُضُّ ..." است، و حاصل معنايش اين است كه او از آنجا كه كسى را به اطعام مسكينان تشويق نمى‏كرد، امروز طعامى به جز غسلين اهل دوزخ ندارد، و جمله" لا يَأْكُلُهُ إِلَّا الْخاطِؤُنَ" كلمه" غسلين" را تعريف مى‏كند، و خاطون عبارتند از كسانى كه گناه و خطا كارى، عادتشان شده باشد.

بحث روايتى

رواياتى راجع به حمله عرش در قيامت، كسانى كه كتابشان به دست راست يا چپ داده مى‏شود، و ...

در الدر المنثور است كه ابن جرير، از ابن زيد روايت كرده كه گفت:

رسول خدا (ص) در معناى آيه" وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ" فرمود:

امروز عرش خدا را چهار نفر حمل مى‏كنند، و روز قيامت هشت نفر «1».

مؤلف

در اينكه خداى تعالى حاملين عرش را در آيه شريفه مقيد كرده به" يومئذ-
امروز" اشعار و بلكه ظهور روشنى است در اينكه هشت نفر بودن حاملان مخصوص آن روز است.

(1) الدر المنثور، ج 6، ص 261.