اشاره به اختلاف در باره اينكه معراج پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) جسمانى و روحانى يا فقط روحانى بوده‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

پروردگارم «1».

مؤلف:

سبحه همانطور كه در حديث تفسير شده عبارت است از جلال، و چيزى است كه بر تنزه خداى تعالى از نواقص خلقش دلالت مى‏كند كه برگشت اين نيز به همان جلال است، و حاصل ذيل روايت اين است كه:

آن حضرت پروردگار خود را از راه مشاهده آياتش بديد.

و نيز در همان كتاب در ذيل آيه" وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى‏ عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى‏" آمده كه امام فرمود در آسمان هفتم «2».

باز در آن كتاب در ذيل آيه" إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى‏" امام فرمود:

وقتى حجاب از بين خداى تعالى و بين رسول گراميش برداشته شد، نور سدره پوشيده گشت «3».

اشاره به اختلاف در باره اينكه معراج پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) جسمانى و روحانى يا فقط روحانى بوده‏

مؤلف

و در مطالب گذشته رواياتى ديگر نيز هست، و ما در اول تفسير سوره اسراء رواياتى را كه جامع داستان معراج است نقل كرديم.

و در آنجا در ذيل همان روايات اختلافى را كه علماء در معراج آن حضرت كرده‏اند نقل نموديم كه:

بعضى گفته‏اند:

در خواب صورت گرفته، و بعضى گفته‏اند:

در بيدارى بوده، آنهايى هم كه گفته‏اند در بيدارى بوده، اختلاف كرده‏اند كه آيا با روح و بدن ماديش هر دو به معراج رفته و يا تنها با روحش، و از ابن شهرآشوب (صاحب مناقب) نقل كرديم كه گفته است:

اعتقاد شيعه اين است كه معراج از مسجد الحرام تا مسجد اقصى با روح و جسم هر دو بوده، و آيه اسراء هم بر همين مقدار دلالت دارد، و اما از مسجد اقصى تا آسمانها، بعضى از علماى اسلام گفته‏اند:

آن نيز با جسم و روح هر دو بوده، و بسيارى از علماى شيعه نيز با ايشان موافقت كرده‏اند، و بعضى ديگر گفته‏اند كه:

از مسجد اقصى تا آسمان تنها روحانى بوده، و بعضى از علماى متاخر نيز متمايل به اين قول شده‏اند.

و به نظر ما عيبى در اين قول نيست- البته اگر قرائنى كه همراه با آيات و روايات هست آن را تاييد كند- چيزى كه هست در اين صورت لازم است جنت الماوى در آيه" عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى‏" را حمل بر جنت برزخ كنيم، و بگوييم:

(1) تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 155 به نقل از تفسير قمى.

(2 و 3) تفسير قمى، ج 2، ص 335.