لطفا منتظر باشید ...
معناى اينكه خطاب به جن و انس فرمود نمىتوانيد بگريزيد جز به سلطان
" يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا ..."خطاب به گروه جن و انس در اين آيه شريفه به طورى كه از سياق استفاده مىشود از خطابهاى روز قيامت است، و خطابى است تعجيزى، يعنى مىخواهد بفرمايد:روز قيامت هيچ كارى نمىتوانيد بكنيد.و مراد از استطاعت، قدرت، و مراد از نفوذ از اقطار، فرار از كرانههاى محشر است، چون كلمه اقطار جمع قطر است كه به معناى ناحيه است و معناى آيه اين است كه:اى گروه جن و انس- در ضمن بايد دانست اينكه جن را جلوتر از انس آورد، براى اين بود كه طايفه جن در حركات سريع تواناتر از انسان است- اگر توانستيد از حساب و كتاب قيامت بگريزيد، اين شما و اين نواحى آسمانها و زمين، ولى به هر طرف بگريزيد بالأخره به ملك خدا گريختهايد، و شما نمىتوانيد از ملك خدا درآييد، و از مؤاخذه او رها شويد." لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ"- يعنى قادر بر نفوذ نخواهيد بود، مگر با نوعى سلطه كه شما فاقد آن هستيد. و منظور از سلطان، قدرت وجودى است، و سلطان به معناى برهان و يا مطلق حجت است، و سلطان به معناى ملك نيز هست.بعضى «1» از مفسرين گفتهاند: مراد از نفوذى كه در اين آيه نفى شده نفوذ علمى در آسمانها و زمين، و دستيابى به اقطار آن دو است (و نتيجه گرفتهاند كه آيه شريفه پيشگويى از اين آينده است كه روزى بشر قدرت نفوذ علمى پيدا مىكند، و به اقطار آسمانها دستمىيابد) ليكن همانطور كه ملاحظه فرموديد: سياق آيه با اين معنا سازگار نيست. (چون در اين آيات گفتگو در باره قيامت است، و در وسط چنين گفتگويى ناگهان به مسالهاى از مسائل دنيا پرداختن درست به نظر نمىرسد).
(1) روح المعانى، ج 27، ص 112.
