شرحى در باره مفاد آيه:" وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى" و اينكه عمل انسان چه خوب و چه بد با او خواهد بود
" وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى" راغب مىگويد:كلمه" سعى" به معناى راه رفتن تند و سريع است، اما نه به حدى كه دويدن بر آن صدق كند، ولى در مطلق جد و جهد در هر كارى چه خير و چه شر نيز استعمال مىشود، از آن جمله در قرآن آمده:" وَ سَعى فِي خَرابِها" «2» كه البته بايد اضافه كنيم كه استعمالش در جد و كوشش در هر كار استعمال لغوى نيست، بلكه استعارهاى است.و لام در كلمه" للانسان" لام ملك حقيقى است، مانند ملكيت انسان نسبت به چشم و گوش و ساير اعضايش، نه مانند ملكيتش نسبت به خانه و فرش كه ملكيتى است اعتبارى و به معناى جواز تصرف. و چون انسان به ملكيت حقيقى، مالك اعمال خويش است پس مادامى كه انسان هست آن عمل هم هست، و هرگز به طبع خود از انسان جدا نخواهد شد، بنا بر اين بعد از انتقال آدمى به سراى ديگر، تمامى اعمالش چه خير و چه شر چه صالح وچه طالح با او خواهد بود.
(1) و چون پروردگار ابراهيم او را با صحنههايى بيازمود، او بطور كامل از عهده بر آمد. سوره بقره، آيه 124.(2) مفردات راغب، ماده" سعى".