محتويات سوره مباركه قلم و محل نزول آن‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

تا در آن روز هيچ مسكينى داخل باغشان نشود (24).

به قصد نيامدن فقرا و زياد شدن درآمد سحرگاهان بيرون شدند (25).

تا به باغ رسيدند، همين كه وضع باغ را ديدند گفتند:

محققا راه را عوضى آمده‏ايم (26).

يكى از آن ميان گفت:

نه، بلكه محروم شده‏ايم (27).

آنكه ميانه‏روتر از همه بود گفت مگر به شما نگفتم (چرا باغ را رازق خود مى‏دانيد و) خدا را از داشتن شريك در رزاقيت منزه نمى‏داريد؟ (28).

گفتند منزه است پروردگار ما كه به راستى ما ستمكارانى بوديم (29).

آن گاه رو به يكديگر كرده گناه را به گردن يكديگر نهادند (30).

گفتند:

واى بر ما كه به راستى مردمى طغيانگر بوديم (31).

اميد است پروردگارمان باغى بهتر از آن به ما بدهد، كه ما دل به سوى پروردگارمان نهاديم (32).

آرى عذاب چنين است و البته عذاب آخرت بزرگتر است اگر مردم بناى فهميدن داشته باشند (33).

بيان آيات

محتويات سوره مباركه قلم و محل نزول آن‏

اين سوره رسول خدا (ص) را به دنبال تهمت‏هاى ناروايى كه مشركين به وى زده و او را ديوانه خوانده بودند، تسليت و دلدارى مى‏دهد، و به وعده‏هاى جميل و پاسدارى از خلق عظيمش دلخوش مى‏سازد، و آن جناب را به شديدترين وجهى از اطاعت مشركين و مداهنه با آنان نهى نموده، امر اكيد مى‏كند كه در برابر حكم پروردگارش صبر كند.

سياق همه آيات اين سوره سياق آيات مكى است، و از ابن عباس و قتاده نقل شده كه گفته‏اند:

اوايل اين سوره تا آيه" سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ" كه شانزده آيه است- در مكه نازل شده، و ما بعد آن تا جمله" لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ" كه هفده آيه است در مدينه نازل شده، و نيز بعد از آن جمله تا جمله" يكتبون" كه پانزده آيه است در مكه و ما بعد آن تا آخر سوره كه چهار آيه است در مدينه نازل شده «1» اين نقل نسبت به هفده آيه يعنى از جمله" إِنَّا بَلَوْناهُمْ" تا جمله" لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ" بى‏وجه نيست، زيرا به آيات مدنى شبيه‏تر است تا آيات مكى.

" ن" در تفسير سوره شورى در باره حروف مقطعه اوايل سوره‏ها بحث كرديم.

(1) مجمع البيان، ج 10، ص 330.