چند روايت راجع به بهرهمند شدن از اعمال ديگران
و در كافى به سند خود از اسحاق بن عمار از امام ابو ابراهيم موسى بن جعفر (ع) روايت كرده كه گفت:از آن جناب از شخصى پرسيدم كه حج و عمرهاش را يا بعضى از طوافهايش را به نيت بعضى از افراد خاندانش انجام مىدهد، در حالى كه آن فرد از او غايب است و در شهرى ديگر قرار دارد، مىگويد:اين را هم پرسيدم كه:در اين فرض آيا از ثواب عمل خودش چيزى كم مىشود يا نه؟ فرمود:اين عمل هم به حساب خود او نوشته مىشود و هم به حساب آن فرد، علاوه بر اين ثوابى هم به عنوان صله رحم به او مىدهند. پرسيدم:در صورتى كه آن فرد از دنيا رفته بود، آيا اين ثواب به حساب او ملحق مىشود؟ فرمود:
آرى حتى اگر مشمول غضب خدا باشد به خاطر اين عملى كه تو به نيت وى انجام دادهاى مشمول مغفرت خدا مىگردد، و اگر در مضيقه باشد به خاطر اين عمل گشايش مىيابد، پرسيدم:آيا آن فرد در آنجايى كه هست متوجه مىشود كه اين ثوابى كه به نامه عمل او ملحق شد از ناحيه چه كسى است؟ فرمود:
آرى. پرسيدم:اگر آن فرد ناصبى يعنى دشمن على (ع) باشد اين عمل سودى به حالش دارد يا خير؟ فرمود:
بلى، باعث تخفيف او مىشود «2».
مؤلف
مورد روايت هديه دادن ثواب عمل است، نه عملى كه به نيابت از طرف ميت انجام مىشود.و در همان كتاب به سند خود از عبد اللَّه بن سنان از امام صادق (ع) روايت كرده كه گفت:رسول خدا (ص) فرمود:خداى عز و جل به آن فرشتهاى كه موكل بر هر مؤمن است دستور مىدهد اگر آن مؤمن مريض شود آنچه در حال سلامتى انجام مىداد و فعلا به خاطر بيمارى از آن عمل خير بازمانده برايش بنويس، براى اينكه اين منم كه او را در پناه و وثاق خود قرار دادهام «3».و در خصال از امام صادق (ع) روايت آورده كه فرمود:انسان بعد از مردنش ديگر هيچ أجر و ثوابى دنبالش نمىآيد، مگر از چند راه:يكى اينكه در زندگيش صدقهاى پايدار تاسيس كرده باشد كه تا روز قيامت ثواب آن عايد وى مىشود. (1) تفسير قمى، ج 2، ص 338.(2) فروع كافى، ج 4، ص 315، ح 4.(3) فروع كافى، ج 3، ص 113، ح 3.