ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

" مُتَّكِئِينَ عَلى‏ رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِيٍّ حِسانٍ" در كتاب صحاح مى‏گويد:

كلمه" رفرف" به معناى پارچه سبزى است كه با آن مجلس آذين درست مى‏كنند «1».

بعضى «2» هم گفته‏اند:

به معناى بالش يا متكا است. و بعضى ديگر معناى ديگر گفته‏اند. و كلمه" خضر" جمع أخضر (سبز) است كه صفت رفرف قرار گرفته.

و كلمه" عبقرى" به گفته بعضى «3» به معناى جامه‏هاى بافت حيره، و به گفته بعضى «4» ديگر به معناى طنفسه (نوعى جامه) و به گفته جمعى «5» ديگر به معناى جامه‏هاى بافته از مخلوط پشم و نخ، و به گفته جمعى «6» ديگر به معناى ديبا است.

" تَبارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ" اين آيه ثنايى است جميل براى خداى تعالى، كه چگونه دو نشاه دنيا و آخرت مالامال از نعمت‏ها و آلاء و بركات نازله از ناحيه او شده و رحمتش سراسر دو جهان را فرا گرفته، با همين بيان روشن مى‏شود كه مراد از" اسم متبارك خداى تعالى" همان رحمان است، كه سوره با آن آغاز شده، و كلمه" تبارك"- به ضمه راء- مصدر باب تفاعل است، و كثرت خيرات و بركات صادره را معنا مى‏دهد.

پس اينكه فرمود:

" تَبارَكَ اسْمُ رَبِّكَ" معنايش اين مى‏شود كه:

متبارك است اللَّه كه به رحمان ناميده شد، بدان جهت متبارك است كه اين همه آلاء و نعمت‏ها ارزانى داشته، و افاضه فرموده.

و جمله" ذِي الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ" اشاره به اين است كه:

خداى سبحان خود را به اسمايى حسنى نام‏گذارى كرده، و به مدلول آن اسماى حسنى متصف هم هست، و معانى وصفى و نعوت جلال و جمال را واقعا دارا و واجد است، و معلوم است كه صفات فاعل در افعالش ظهور و أثرى دارد، و از اين دريچه خود را نشان مى‏دهد، و همين صفات است كه فعل را به فاعلش ارتباط مى‏دهد، پس خداى تعالى هم اگر خلقى را بيافريد و نظامى در آن جارى ساخت بدين جهت بود كه داراى صفتى بود كه اقتضاى چنين افعالى را داشت، براى اين بود كه او خالق و مبدى و بديع بود، و اگر كارهايش هم متقن و بدون نقطه ضعف است.

(1) الصحاح، ج 4، ماده" رفف".

(2) روح المعانى، ج 27، ص 124.

(3 و 4 و 5 و 6) مجمع البيان، ج 9، ص 211.