باز براى اين است كه او داراى صفاتى است كه فعل متقن را اقتضا مى‏كند، و آن صفات اين است كه‏
او عليم و حكيم است، و اگر اهل اطاعت را جزاى خير مى‏دهد، اين عملش ترشح و نمودى از صفتى در او است، كه چنين اقتضايى دارد، و آن اين است كه او ودود، شكور، غفور و رحيم است، و اگر اهل فسق را جزاى شر مى‏دهد، باز براى اين است كه در او صفتى وجود دارد كه چنين قسم جزا دادن را اقتضا دارد، و آن صفت منتقم و شديد العقاب است.

پس اگر كلمه" رب" را كه در آيه" وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ" به سعه رحمت ستايش شده بود در اينجا به صفت" ذِي الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ" ستوده، براى اين بود كه بفهماند اسماى حسناى خدا و صفات عليايش در نزول بركات و خيرات از ناحيه او دخالت دارند، و اشاره كند به اينكه نعمت‏ها و آلاى او همه به مهر اسماى حسنى و صفات علياى او مارك خورده.

بحث روايتى

چند روايت در ذيل آيه:
" وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ"

در مجمع البيان مى‏گويد:

در خبر هم آمده در آن روز دستور مى‏رسد ملائكه و آتش مردم را در محاصره خود بگيرند و با زبانى از آتش ندايشان دهند:

" يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ ... يُرْسَلُ عَلَيْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ" «1»

مؤلف

اين معنا از مسعدة بن صدقه از كليب از امام صادق (ع) روايت شده «2».

و در كافى به سند خود از داوود رقى از امام صادق (ع) روايت كرده كه در تفسير آيه" وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ" فرمود:

كسى كه بداند خدا او را مى‏بيند و آنچه مى‏گويد مى‏شنود، و آنچه مى‏كند چه خير و چه شر اطلاع دارد، همين علم او را از اعمال زشت باز مى‏دارد، و همين است آن كسى كه از مقام پروردگارش خائف است، و نفس خود را از پيروى هوى نهى مى‏كند (وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‏ فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى‏) «3».

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه، احمد، ابن منيع، حكيم (در كتاب نوادر الاصول)، نسايى، بزار، ابو يعلى، ابن جرير، ابن ابى حاتم، ابن منذر، طبرانى، و ابن مردويه، از ابى الدرداء.

(1 و 2) مجمع البيان، ج 9، ص 205.

(3) اصول كافى، ج 2، ص 70، ح 10.