ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

" وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ" «1» و نيز فرموده:

" وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ" «2» و اين معنا يعنى نزديك‏تر بودن خداى تعالى به من از خود من، و به هر چيزى از خود آن چيز، عجيب‏ترين معنايى است كه از مفهوم قرب تصور مى‏شود، و ما در تفسير آيه 16 از سوره" ق" به تصوير آن اشاره كرديم.

و نيز از مواردى كه كلمه قرب در امور معنوى استعمال شده مورد بندگان در مرحله بندگى و عبوديت است، و چون نزديك شدن بنده به خداى تعالى امرى است اكتسابى، كه از راه عبادت و انجام مراسم عبوديت به دست مى‏آيد، كلمه را در اين مورد در صيغه تقرب استعمال مى‏كنند، چون تقرب به معناى آن است كه كسى بخواهد به چيزى و يا كسى نزديك شود، بنده خدا با اعمال صالح خود مى‏خواهد به خدا نزديك گردد، و اين نزديكى عبارت است از اينكه در معرض شمول رحمت الهى واقع شود، و در آن معرض شر اسباب و عوامل شقاوت و محروميت را از او دور كنند.

و نيز اينكه مى‏گوييم:

خداى تعالى بنده خود را به خود نزديك مى‏كند، معنايش اين است كه:

او را در منزلتى نازل مى‏كند كه از خصايص وقوع در آن منزلت رسيدن به سعادتهايى است كه در غير آن منزلت به آن نمى‏رسد، و آن سعادتها عبارت است از اكرام خدا، و مغفرت و رحمت او، هم چنان كه فرمود:

" كِتابٌ مَرْقُومٌ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ" «3» و نيز فرموده:

" وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ" «4».

پس مقربون بلند مرتبه‏ترين طبقات اهل سعادتند، هم چنان كه آيه شريفه" وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ" نيز به اين معنا اشاره دارد، و معلوم است كه چنين مرتبه‏اى براى كسى حاصل نمى‏شود مگر از راه عبوديت و رسيدن به حد كمال آن، هم چنان كه فرمود:

" لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ يَكُونَ عَبْداً لِلَّهِ وَ لَا الْمَلائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ" «5» و عبوديت تكميل نمى‏شود مگر وقتى كه عبد تابع محض باشد، و اراده و عملش را تابع اراده مولايش كند، هيچ چيزى‏
نخواهد، و هيچ عملى نكند، مگر بر وفق اراده مولايش، و اين همان داخل شدن در تحت ولايت خدا است، پس چنين كسانى اولياء اللَّه نيز هستند، و اولياء اللَّه تنها همين طايفه‏اند.

(1) و ما از شما به او نزديكتريم. سوره واقعه، آيه 85.

(2) و ما نزديك‏تر به او هستيم از رگ گردن. سوره ق، آيه 16.

(3) كتابى مرقوم كه تنها مقربين آن را مشاهده مى‏كنند. سوره مطففين، آيه 20.

(4) چاشنى آن از تسنيم است يعنى از چشمه‏اى است كه مقربان مى‏نوشند. سوره مطففين، آيه 27 و 28.

(5) نه مسيح از اينكه بنده‏اى براى خدا باشد استنكاف مى‏ورزد، و نه ملائكه مقرب. سوره نساء، آيه 172.