بيان آيات

بيان غرض سوره حديد:
تحريك و تشويق مؤمنين به انفاق و ...

غرض اين سوره تحريك و تشويق مؤمنين به انفاق در راه خداست، هم چنان كه تكرار امر صريح به اين معنا در خلال آياتش اشعار بدان دارد، يك جا مى‏فرمايد:

" آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ..." و جاى ديگر مى‏فرمايد:

" مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ..." و باز جاى ديگر مى‏فرمايد:

" إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً" و در تشويق مردم به اين عمل همين بس كه انفاق مردم را قرض دادن آنان به خداى عز اسمه دانسته، و معلوم است كه خداى عز و جل عالى‏ترين و مقدس‏ترين و بهترين مطلوبست، او هرگز خلف وعده نمى‏كند، و او وعده‏شان داده كه اگر به وى قرض بدهند مضاعف و چند برابر بر مى‏گرداند، و نيز وعده داده كه در عوض انفاقشان اجرى كريم و بسيار زياد بدهد.

و نيز اشاره كرده به اينكه اين انفاق منشاش تقوا و ايمان به رسول است، و اثر آمرزش گناهان و داشتن دو برابر از رحمت و ملازمت با نور، و بلكه ملحق شدن به صديقين و شهداء در نزد خداى سبحان است.

و در خلال آيات سوره معارفى هم راجع به مبدأ و معاد آمده، و دعوت به تقوا و اخلاص ايمان و زهد دارد، و نيز مشتمل بر مواعظى است.

و اين سوره به شهادت سياق آياتش در مدينه نازل شده.

و بعضى «1» از مفسرين ادعا كرده‏اند كه مدنى بودن اين سوره اجماعى است.

و چون تشويق و تحريك مردم به انفاق، و اينكه انفاق قرض دادن به خدا است اين توهم را ايجاد مى‏كند كه مگر خدا به مال ما محتاج است، لذا از همان آغاز سخن يعنى اولين كلمه سوره مساله نزاهت خدا از احتياج را خاطر نشان نموده، فرموده:

" آنچه در زمين و آسمانها است خدا را تسبيح مى‏گويند". و نيز عده‏اى از اسماى حسناى خدا را كه رساننده اين نزاهت‏
است ذكر كرد، و همه سوره‏هايى كه با تسبيح خدا آغاز شده، يعنى سوره حشر، صف، جمعه و تغابن، كه بعضى با كلمه" سبح" و بعضى ديگر با كلمه" يسبح" آغاز شده‏اند، نظير سوره مورد بحث است.

(1) روح المعانى، ج 27، ص 164.