ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

و آن عذرها، شانزده عذر است كه بعضى از آنها مربوط به رسول خدا (ص) است، كه اگر موجه باشد معنايش اين است كه:

آن جناب صلاحيت براى پيروى ندارد، عذرهايى است كه از قبول سخن او جلوگيرى مى‏كند، مانند اينكه آن جناب كاهن، يا جن زده يا شاعر و يا دروغ‏پرداز بر خدا باشد، و يا خواسته باشد با دعوتش مردم را سرگرم كند.

و قسمتى ديگر از آنها مربوط به خود تكذيب‏كنندگان است، مثل اينكه ايشان بدون خالق به وجود آمده باشند، و يا خود، خالق خويشتن باشند، و يا عقلشان حكم كند به اينكه بايد دعوت آن جناب را تكذيب كنند، و از اين قبيل عذرهايى ديگر، و آيات مورد بحث علاوه بر رد اين اعذار، كفار را بر تكذيبشان شديدا توبيخ مى‏كند.

" فَذَكِّرْ فَما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِكاهِنٍ وَ لا مَجْنُونٍ" اين آيه نتيجه‏اى است كه از اخبار مؤكد به وقوع عذاب الهى در روز قيامت، و از اينكه فرموده بود متقين از آن عذاب محفوظ و در جنات نعيم كاميابند، گرفته مى‏شود.

پس اين آيه شريفه در معناى اين است كه گفته شود:

حال كه آن اخبار حق است، پس تو به كار تذكر دادن خود بپرداز و بدان كه تو به حق تذكر مى‏دهى و انذار مى‏كنى، و آن طور كه به تو نسبت مى‏دهند كاهن و مجنون نيستى.

و اينكه كاهن نبودنش را مقيد كرد به قيد" بنعمة ربك"، خواست تا بر خصوص آن جناب منت گذارد.

و خلاصه، خواست بفرمايد كاهن نبودن و مجنون نبودن، اختصاص به تو ندارد، بيشتر مردم همينطورند، ولى در تو نعمت خاصى است كه نمى‏گذارد در معرض چنين صفاتى قرار بگيرى.

و كوتاه سخن اينكه:

كهانت و ديوانگى و امثال آن از تو محال است، بخلاف ساير مردم كه در معرض آن هستند.

" أَمْ يَقُولُونَ شاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ" كلمه" أم" منقطعه و به معناى" بلكه" است، نه متصله و به معناى" و يا". و كلمه" تربص" به معناى انتظار است.

در مجمع البيان مى‏گويد:

تربص به معناى انتظار مخصوص است، و آن اينكه فلان‏