بيان آيات‏

در اين آيات دستور مؤكد مى‏دهد به اينكه مسلمين در راه خدا و مخصوصا در جهاد انفاق كنند، و از آيه شريفه" لا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ" به خوبى برمى‏آيد كه دستور مذكور در مورد جهاد مؤكدتر است، و همين خود مؤيد آن قولى است كه مى‏گويد:

آيه شريفه" آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا ..." در جنگ تبوك نازل شد.

بيان اينكه آيه:
" آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا ..." خطاب به مؤمنين و امر به آثار ايمان است‏

" آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ..."

از سياق آيات برمى‏آيد كه خطاب در اين آيه به كسانى است كه به خدا و رسول ايمان آورده‏اند، و شامل كفار نمى‏شود، تا چه رسد به اينكه خطاب متوجه كفار باشد.

و اينكه بعضى «1» گفته‏اند:

شامل هر دو طايفه مى‏شود درست نيست. خواهى گفت:

آخر در اين آيه امر به ايمان كرده، و معنا ندارد مؤمنين را امر به ايمان كند.

در پاسخ مى‏گوييم:

معناى امر مؤمنين به ايمان اين است كه آثار ايمانى را كه دارند بر ايمان خود مترتب كنند، مى‏خواهد بفرمايد:

ايمان وقتى متحقق مى‏شود كه آثار آن را بر آن مترتب كنند، چون اگر ايمان و يا صفتى ديگر از صفات نفس چون سخاوت و عفت و شجاعت در نفس آدمى ثابت باشد، و حقيقتا ثابت باشد، اثرش ظاهر مى‏شود، و اگر از يكى از اين صفات مذكور اثر خاص به آن ظاهر نشود، معلوم مى‏شود صفت مذكور آن طور كه بايد در نفس جاى خود را نگرفته و ثابت نشده، و يكى از آثار ايمان به خدا و رسول او اطاعت از دستوراتى است كه خدا و رسول داده‏اند.

و از همين جا است كه روشن مى‏گردد اولا امر كردن خداى تعالى مؤمنين را به ايمان در حقيقت امر كردن به افرادى است كه مرتبه‏اى از ايمان را دارند، به اينكه مرتبه‏اى بالاتر از آن را دارا شوند، و اين نوع امر كردن اشاره به اين است كه آن مقدار ايمانى كه مامور دارد براى آمر قانع كننده و رضايت‏آور نيست، مامور بايد مرتبه بالاترى را كسب كند، و ثانيا اينكه جمله" آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنْفِقُوا" امر به انفاق است، با اشاره به اينكه انفاق اثر صفتى است كه ايشان متصف به آنند، پس بايد به خاطر همان صفت باز انفاق كنند، در نتيجه بايد گفت:

برگشت جمله مورد بحث به اين است كه مى‏خواهد انفاق مؤمنين را با ايمان آنان تعليل كند.

(1) مجمع البيان، ج 9، ص 232.