" وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ"- بعضى «1» از مفسرين گفتهاند:
منظور اين است كه در روز قيامت نورى به آنان مىدهد كه با آن در بين مردم آمد و شد مىكنند. و اين همان نورى است كه در آيه" يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ" به آن تصريح مىكرد.
ليكن اين حرف درست نيست، چون مقيد كردن آيه است به قيدى كه هيچ دليلى بر آن نيست، و اطلاق آيه دلالت دارد كه اين مؤمنين، هم در دنيا نور دارند و هم در آخرت، هم چنان كه در باره نور دنيايى آنان آيه شريفه زير بر آن دلالت دارد:
" أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُماتِ لَيْسَ بِخارِجٍ مِنْها" «2»
و در باره نور آخرتشان آيه شريفه زير دلالت مىكند:
" يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ" «3».
" وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ"- در اين جمله وعدهاى را كه از رحمت خود و نور دادن به آنان داده تكميل كرده است.
مراد از نورى كه خدا براى مؤمنين قرار مىدهد كه بدان راه روند و معناى آيه:
" لِئَلَّا يَعْلَمَ أَهْلُ الْكِتابِ ..."
" لِئَلَّا يَعْلَمَ أَهْلُ الْكِتابِ أَلَّا يَقْدِرُونَ عَلى شَيْءٍ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ ..."
از ظاهر سياق برمىآيد كه در آيه شريفه التفاتى از خطاب به مؤمنين كه در" يَجْعَلْ لَكُمْ" بود به خطاب به شخص رسول خدا (ص) به كار رفته باشد، و خطاب در آيه و روى سخن در آن متوجه شخص شخيص آن جناب باشد. و مراد از" علم" مطلق اعتقاد است هم چنان كه كلمه" زعم" هم به همين معنا است و كلمه" ان" مخفف" أن" است، و ضمير" يقدرون" به مؤمنين بر مىگردد، و در اين كلام تعليلى است براى مضمون آيه قبلى.
و معناى آيه اين است كه:
اگر ما ايشان را با اينكه مرتبهاى از ايمان داشتند امر به ايمان كرديم، و وعدهشان داديم كه دو كفل از رحمت به آنان مىدهيم و نور و مغفرتشان ارزانى مىداريم، همه براى اين بود كه اهل كتاب خيال نكنند مؤمنين هيچ قدرتى ندارند، و
به هيچ وجه دستشان به فضل خدا نمىرسد، و تنها مؤمنين اهل كتابند كه اگر ايمان داشته باشند اجرشان دو چندان داده مىشود.
(1) روح المعانى، ج 27، ص 193.
(2) آيا كسى كه مرده بود، سپس ما او را زنده كرديم، و برايش نورى قرار داديم كه با آن در بين مردم آمد و شد مىكند، مانند كسى است كه در ظلمتهايى بسر مىبرد كه بيرون شدنى برايشان نيست؟
انعام، آيه 122.
(3) روزى كه مؤمنين و مؤمنات را مىبينى كه نورشان پيشاپيش آنان در حركت است. سوره حديد، آيه 12.