ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

بعضى از مفسرين «1» احتمال داده‏اند كه ايمان عطف بر كلمه" دار" نباشد، بلكه عطف باشد بر مساله تبوى دار، و فعلى كه عامل در آن است حذف شده، و تقدير آيه چنين باشد:

" و الذين تبوؤا الدار و آثروا الايمان".

بعضى «2» ديگر گفته‏اند:

جمله" وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا ..." عطف است بر كلمه" مهاجرين".

بنا بر اين نظريه، انصار هم در فى‏ء شريك مهاجرين خواهند بود. اين مفسر سپس گفته اگر كسى اشكال كند كه در روايت آمده" رسول خدا (ص) فى‏ء بنى النضير را تنها به مهاجرين داد، و به انصار نداد، مگر به سه نفر از فقراى ايشان" در پاسخ مى‏گوييم اين روايت خود دليل بر عطف است، نه استيناف، براى اينكه اگر جائز نبوده به انصار بدهد، به آن سه نفر هم نمى‏داد، و حتى به يك نفر هم نمى‏داد، پس اينكه به بعضى داده خود دليل بر شركت انصار با مهاجرين است.

چيزى كه هست از آنجا كه امر فى‏ء ارجاع به رسول اللَّه (ص) شده، او مى‏توانسته به هر نحو كه صلاح بداند به مصرف برساند، و آن روز و در شرايط آن روز مصلحت ديده آن طور تقسيم كند.

از نظر ما هم مناسب‏تر آن است كه جمله" وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا ..." و همچنين جمله بعدى را كه مى‏فرمايد:

" وَ الَّذِينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ" عطف بر كلمه" المهاجرين" بگيريم، نه استيناف، براى اينكه كلمه" للفقراء" بيان مصاديق سهم سبيل اللَّه است.

بلكه روايتى هم كه مى‏فرمايد:

" به سه نفر از انصار سهم داد" همان طور كه آن مفسر گفت خود مؤيد اين نظريه است، براى اينكه اگر سهيم در فى‏ء تنها مهاجرين بودند و بس، به سه نفر از انصار سهم نمى‏داد، و اگر فقراى انصار هم مانند مهاجرين سهم مى‏بردند، با در نظر گرفتن اينكه به شهادت تاريخ بسيارى از انصار فقير بودند بايد به همه فقراى انصار سهم مى‏داد، نه فقط به سه نفر، و همان طور كه ديديم به تمامى مهاجرين سهم داد، (و خلاصه كلام اين شد كه اولا اختيار فى‏ء به رسول خدا (ص) سپرده شد، و در ثانى ذكر مهاجرين صرفا به منظور بيان مصداق بوده، نه اينكه مهاجرين سهم داشته‏اند، و ثالثا جمله" و الذين ..." عطف به ما قبل است، و جمله‏اى جديد نيست).

(1) مجمع البيان، ج 9، ص 262.

(2) روح المعانى، ج 28، ص 51.