ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

" رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَ اغْفِرْ لَنا رَبَّنا"- اين قسمت از آيه متن دعاى ايشان است، و جملات قبلى همان طور كه گفتيم مقدمه بود. در اين دعاى خود از خدا مى‏خواهند كه از آثار سوء تبريشان از كفار پناهشان دهد، و ايشان را بيامرزد.

كلمه" فتنة" به معناى وسيله امتحان است، و معناى اين كه" فتنه براى كفار قرار گيرند" اين است كه كفار بر آنان مسلط شوند، تا مورد امتحان قرار گرفته، آنچه فساد در وسع خود دارند بيرون بريزند، ابراهيم و مؤمنين را به انواع آزارها شكنجه كنند كه چرا به خدا ايمان آورده‏ايد، و خدايان ما را رها كرده، از آنها و از عبادتشان بيزارى جسته‏ايد.

ابراهيم (ع) و يارانش در دعاى خود نداى" ربنا" را پى در پى تكرار كرده‏اند تا به اين وسيله رحمت الهى را به جوش آورند.

" إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ"- يعنى تويى آن غالبى كه هرگز مغلوب نشود، و كسى كه همه افعال او متقن است، و از استجابت دعاى ما عاجز نگردد تويى. و تنها تويى كه مى‏توانى ما را از كيد دشمنان خود حفظ كنى، و مى‏دانى از چه راهى حفظ كنى.

مفسرين در تفسير اين دو آيه نظرهاى مختلفى غير آنچه ما گفتيم دارند كه به منظور رعايت اختصار از نقلش خوددارى نموديم، اگر كسى بخواهد بايد به تفاسير مطول مراجعه كند.

" لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ ..."

در اين آيه به منظور تاكيد، مساله اسوه را تكرار كرده تا علاوه بر تاكيد، اين معنا را هم بيان كرده باشد كه اين اسوه تنها براى كسانى است كه به خدا و روز جزا اميد داشته باشند، و نيز تاسى اين گونه افراد به ابراهيم (ع) تنها در بيزارى جستن از كفار نيست، بلكه در دعا و مناجات هم از آن جناب تاسى مى‏كنند.

و ظاهرا مراد از اميد خدا، اميد ثواب خدا در برابر ايمان به او است. و مراد از اميد آخرت، اميد پاداشهايى است كه خدا وعده آن را به مؤمنين داده، پس اميد به آخرت كنايه است از ايمان به آخرت.

" وَ مَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ"- اين جمله بى‏نيازى خداى تعالى از امتثال بندگان را مى‏رساند، مى‏فرمايد بيزارى جستن از كفار به نفع خود شما است، و خدا از آن بهره‏مند نمى‏شود، چون خداى تعالى از مردم و از اطاعتشان غناى ذاتى دارد، و او در اوامرى كه به ايشان مى‏كند و در نواهى‏اش حميد، و داراى منت است، اگر امر و نهى مى‏كند براى‏
اصلاح حال خود مردم و براى سعادت زندگيشان است، نه براى خودش.