ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

و از همين جا روشن مى‏شود كه جمله" وَ هُوَ يُدْعى‏ إِلَى الْإِسْلامِ" در حقيقت استدلالى است بر بطلان سخن كفار، و اينكه سخن مزبور افترايى است بر خداى عز و جل.

و افتراء هم ظلمى است كه عقل در ظلم بودن آن هيچ ترديدى ندارد، و شرع هم از آن نهى كرده است، و معلوم است كه ظلم در مورد اشخاصى كه به ايشان ظلم مى‏شود از نظر اهميت مختلف مى‏شود، يك ظلم را اگر نسبت به يك فرد معمولى تصور كنيم، زشتى‏اش به مقدار آن نيست كه همان ظلم در باره خداى تعالى واقع شده باشد، بنا بر اين ظالم‏تر از كسى كه بر خدا افتراء ببندد وجود ندارد.

و معناى آيه اين است كه:

هيچ شخصى ظالم‏تر از آن كس كه بر خدا دروغ مى‏بندد آن گاه كه دعوت مى‏شود به اينكه دين اسلام را بپذيرد و در پاسخ دين اسلام را از خدا نفى مى‏كند، نيست، با اينكه دين اسلام جز اين كه بندگان تسليم خدا شوند چيزى نمى‏گويد، و حتى چنين دينى بدون شك دين خدا است، و خدا اين ستمكاران را و هيچ ستمكار ديگرى را هدايت نمى‏كند.

" يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ ..."

كلمه" اطفاء" كه مصدر فعل" يطفئوا" است، به معناى خاموش كردن نور، و از بين بردن تابش آن است. و خاموش كردن نور با دهان به اين است كه آن را با فوت خاموش كنند.

اين آيه در سوره توبه نيز آمده، در آنجا مى‏فرمايد:

" يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ" «1». راغب در باره فرقى كه آيه مورد بحث با آيه سوره توبه دارد گفته:

معناى آيه" يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا" اين است كه قصد خاموش كردن نور خدا را دارند، و در آيه" لِيُطْفِؤُا" اين است كه قصد دارند كارى بكنند كه به وسيله آن كار نور خدا را خاموش كنند «2».

و حاصل گفتارش اين است كه:

متعلق اراده در جمله" يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ" خود اطفاء است، و در آيه" يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ" متعلق اراده سببى است كه نتيجه‏اش خاموشى نور خداست، و آن عبارت است از پف كردن و خاموشى كه غرض و غايت است، نه متعلق اراده.

(1) سوره توبه، آيه 32.

(2) مفردات راغب، ماده" طفئ".