ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

بعضى احتمال داده‏اند كه مراد از كلمه" اميين" مشركين باشند، يعنى غير اهل كتاب، به شهادت اينكه قرآن كريم از يهوديان نقل مى‏كند كه گفتند:

" لَيْسَ عَلَيْنا فِي الْأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ" «1».

ليكن اين احتمال درست نيست، براى اينكه در ذيل آيه مى‏فرمايد:

" يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ" يعنى او را مبعوث كرد تا آيات خدا را بر آن اميين بخواند، و اگر منظور از اين كلمه مشركين باشند، بايد بگوييم كه آياتى از قرآن تنها بر مشركين خوانده مى‏شده، و حال آنكه هيچ آيه‏اى در قرآن نيست كه مخصوص غير عرب، و غير اهل كتاب باشد.

بعضى «2» ديگر احتمال داده‏اند كه منظور از اميين اهل مكه باشد، براى اينكه مكه را" ام القرى" مى‏گفتند. اين نيز درست نيست، براى اينكه با مدنى بودن سوره مناسبت ندارد، زيرا بوى آن مى‏دهد كه ضمير در" يزكيهم" و در" يعلمهم" به مهاجرين و ساير مسلمانان اهل مكه كه بعد از فتح، اسلام آوردند و به نسلهاى بعد ايشان برگردد. و اين از مذاق قرآن به دور است.

ممكن است از آيه شريفه اين معنا به ذهن كسى خطور كند، كه مبعوث شدن رسول خدا (ص) در بين مردم امى، و امى بودن خود آن جناب منافات دارد با اينكه آن جناب مبعوث بر آنان و بر عموم بشر باشد، لذا براى دفع اين توهم مى‏گوييم:

خير، هيچ منافاتى ندارد، كه آن جناب در بين امى‏ها مبعوث شده باشد، و آيات خدا را به آنان تعليم داده، تزكيه‏شان كند، و كتاب و حكمتشان بياموزد، و كتابش هم به لغت آنان باشد، و در عين حال مبعوث به همه جهانيان باشد، براى اينكه همه آنچه كه گفته شد مربوط به مرحله اول دعوت است، و به همين جهت در همان اوائل دعوت متعرض ساير ملل و ساير اقطار عالم نشد، همين كه دعوتش مستقر گرديد، و تا حدى حكومت اسلامى پايدار شد، آن وقت شروع كرد به دعوت يهود و نصارى و مجوس، و نامه‏نگارى به سران كشورهاى آن روز.

هم چنان كه مى‏بينيم در دعاى ابراهيم (و اسماعيل) هم (كه بعثت خاتم الانبياء استجابت آن دعا است) بنا به حكايت قرآن آمده:

" رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً ... رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ" «3»، و
دعاى آن جناب شامل همه آل اسماعيل مى‏شود، چه عرب مضر باشند، و چه نباشند، چه اهل مكه باشند، و چه نباشند، علاوه بر اينكه منافات ندارد كه آن جناب مبعوث به سوى آل اسماعيل و غير ايشان باشد.

" يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ"- يعنى آيات كتاب خدا را بر آنان بخواند با اينكه امى است، و اين جمله صفت رسول خدا (ص) است.

(1) يك مشت مردم بى‏كتاب نمى‏توانند بر ما حكومت كنند. سوره آل عمران، آيه 75.

(2) مجمع البيان، ج 10، ص 284.

(3) پروردگارا ما دو تن را تسليم خود كن، و از ذريه ما امتى مسلمان پديد آور ... پروردگارا و در بين آن امت رسولى برانگيز، تا آياتت را بر آنان بخواند، و كتاب و حكمتشان آموخته، تزكيه‏شان كند. سوره بقره، آيه 129.