ترجمه تفسیر المیزان جلد 19
لطفا منتظر باشید ...
رسول خدا (ص) مشغول خطبه نماز بود. كاروانيان به منظور اعلام آمدن خود، طبل و دائره كوبيدند، مردم داخل مسجد، نماز و رسول خدا (ص) را رها نموده، به طرف كاروانيان متفرق شدند. اين آيه شريفه بدين مناسبت نازل شد. و بنا بر اين منظور از" لهو" همان استعمال طبل و دائره و ساير آلات طرب به منظور جمع شدن مردم است. و ضمير در" اليها" به تجارت برمىگردد، چون مقصود اصلى مردم از متفرق شدن همان رسيدن به تجارت بود، و طبل و دائره وسيلهاى براى تجارت بوده، نه مقصود اصلى. بعضى از مفسرين «1» گفتهاند:ضمير" اليها" به كلمه" احدهما- يكى از لهو يا تجارت" كه در تقدير است برمىگردد، گويا فرموده: " انفضوا الى اللهو"، و" انفضوا الى التجارة" يعنى: يا به طرف سر و صداى طبل متفرق شدند، و يا به طرف تجارت، چون هر يك از اين دو عامل سبب جداگانهاى بود، براى متفرق شدن مردم. و به همين جهت در آيه شريفه با آوردن كلمه" أو" بين آن دو ترديد انداخت، و نفرمود" تجارة و لهوا"، و ضمير مذكور هم صلاحيت براى برگشتن به هر دو عامل را دارد. خواهى گفت: بايد ضمير با مرجعش از نظر مذكر و مؤنث بودن مطابق باشد، و كلمه" لهو" مذكر، و ضمير" اليها" مؤنث است. جواب مىگوييم: بله، قاعده همين است، ليكن كلمه" لهو" چون در اصل مصدر است، لذا هم مىشود ضمير مذكر به آن برگردانيد و هم مؤنث.و باز به همين جهت است كه" ما عِنْدَ اللَّهِ" را بهتر از هر دو دانسته، و فرموده:" خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ" و آن دو را جدا جدا ذكر كرد، و نفرموده:" خير من اللهو و التجارة"." قُلْ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ وَ اللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ"- در اين قسمت از آيه به رسول خدا (ص) امر مىكند كه مردم را به خطايى كه مرتكب شدند متنبه كند، و بفهماند كه كارشان چقدر زشت بوده. و مراد از جمله" ما عِنْدَ اللَّهِ" ثوابى است كه خداى تعالى در برابر شنيدن خطبه و موعظه در نماز جمعه عطاء مىفرمايد.و معناى جمله اين است كه:به ايشان بگو آنچه نزد خدا است از لهو و تجارت بهتر است، براى اينكه ثواب خداى تعالى خير حقيقى و دائمى، و بدون انقطاع است، و اما آنچه در لهو و تجارت است اگر خير باشد خيرى خيالى و غير دائمى و باطل است. و علاوه بر اين، چه بسا خشم خدا را در پى داشته باشد، هم چنان كه لهو هميشه خشم خداى تعالى را در پى دارد.
