لطفا منتظر باشید ...
منظور اين است
كه كدام يك از شما عقل بهترى داريد. آن گاه فرمود:عقل آن كس از شما كاملتر است كه خوفش از خدا بيشتر باشد، و بهتر در اوامر و نواهى او نظر كند، هر چند كه عمل مستحبى او كمتر باشد. «1»و نيز در همان كتاب از ابن عمر نقل كرده كه گفت:رسول خدا (ص) آيه" تَبارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ ... أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا" را تلاوت كرد، و در معناى جمله آخر فرمود:يعنى كدامتان از حرامهاى خدا بيشتر مىپرهيزد، و واجبات خدا را سريعتر انجام مىدهد «2».و در تفسير قمى در ذيل آيه شريفه" الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً" آمده كه يعنى روى هم قرار گرفتهاند «3».و در همان كتاب در باره جمله" من تفاوت" فرموده:يعنى از فساد «4».و نيز در همان كتاب در ذيل جمله" ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ" آمده كه:در ملكوت آسمانها و زمين نظر بيفكن «5».و در همان كتاب در باره جمله" بمصابيح" آمده كه:يعنى به ستارگان «6».و در همان كتاب در باره جمله" سَمِعُوا لَها شَهِيقاً" آمده:يعنى صداى افتادن در آتش را مىشنوند «7».و در همان كتاب در رابطه با جمله" تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ" آمده:يعنى غيظ بر دشمنان خدا «8».و در همان كتاب در باره جمله" وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِي أَصْحابِ السَّعِيرِ" آمده كه فرمود:منظور اين نيست كه گوشها نشنيدند، و فهمها درك نكردند، نه، هم شنيدند و هم درك كردند، ولى اطاعت نكردند و نپذيرفتند، دليل بر اينكه هم شنيدند و هم فهميدند اين است كه مىفرمايد:" فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ" «9».
مؤلف
معنى اين آيه دلالت دارد بر اينكه منظور از نشنيدن و تعقل نكردن همان اطاعت نكردن و نپذيرفتن بعد از شنيدن و فهميدن است، و خداى تعالى همين جمله" اگر مىشنيديم و مىفهميديم" را اعتراف به گناه خواند، و معلوم است كه وقتى عملى گناه مىشود كه فاعلش به بدى آن عمل علم داشته باشد، يا علم سمعى يعنى دليل نقلى، و يا علم عقلى يعنى دليل عقلى.(1 و 2) مجمع البيان، ج 10، ص 322.(3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.
