ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

وقتى حاصل بسيار را ديدند طاغى و ياغى شده به يكديگر گفتند:

پدر ما پير و خرفت شده و عقلش را از دست داده بود، بياييد با هم قرار بگذاريم امسال به احدى از فقراى مسلمين چيزى از اين ميوه‏ها ندهيم، تا اموالمان زياد شود آن گاه سال‏هاى بعد روش پدر را دنبال كنيم، چهار نفر از برادران قبول كردند، و پنجمى ايشان در خشم شد و او همان بود كه بعد از سوخته شدن باغ گفت" أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ لَوْ لا تُسَبِّحُونَ- آيا به شما نگفتم چرا خداى را تسبيح نمى‏گوييد؟".

همين شخصى كه از ابن عباس سؤال كرده بود، پرسيد:

آيا نفر پنجمى أوسط از حيث سن و سال بود؟ ابن عباس گفت:

نه اتفاقا از حيث سن و سال از همه كوچكتر بود، بلكه منظور از كلمه" أوسط" اين است كه از همه بهتر و عاقل‏تر بود، به دليل اينكه قرآن كريم در باره امت محمد (ص) كه از همه امت‏ها كوچكتر است به خاطر همين كه از همه امت‏ها بهتر است فرموده:

" وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً".

" قالَ أَوْسَطُهُمْ" بهترين آن برادران به سايرين گفت از خدا بترسيد، و طريقه پدر را پيش بگيريد تا سالم باشيد و سود ببريد، برادران بر او خشم كردند، و او را به كتك گرفته سخت كوبيدند، وقتى آن برادر يقين كرد كه برادران قصد كشتن او را دارند، تسليم گفتارشان شد، و به اكراه و بدون رضايت درونى رأى آنان را تصويب كرد.

از آنجا به خانه‏هاى خود برگشته، هم سوگند شدند كه هر وقت خواستند ميوه بچينند صبح خيلى زود بچينند، و در اين سوگند خود ان شاء اللَّه هم نگفتند، خداى تعالى به خاطر اين جرمشان مبتلاشان نموده، بين آنان و آن رزق حائل شد، رزقى كه ايام چيدنش بسيار نزديك بود، مع ذلك حتى يك دانه هم عايدشان نشد، و اين داستان را در قرآن كريم آورده فرمود:

" إِنَّا بَلَوْناهُمْ كَما بَلَوْنا أَصْحابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّها مُصْبِحِينَ وَ لا يَسْتَثْنُونَ فَطافَ عَلَيْها طائِفٌ مِنْ رَبِّكَ وَ هُمْ نائِمُونَ فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ" يعنى مثل باغى كه درختانش آتش گرفته باشد.

سائل پرسيد:
اى ابن عباس،" صريم" چيست؟

گفت:
صريم به معناى شب بسيار تاريك است، آن گاه گفت شبى كه هيچ نور و ضوئى در آن نباشد.