ترجمه تفسیر المیزان جلد 19

بعضى «1» از مفسرين گفته‏اند:

اينكه در آيه مورد بحث به جاى اكتفاء به ضمير، اسم ظاهر را آورده، و با اينكه مى‏توانست بفرمايد:

" انه لا يغنى من الحق شيئا" دو باره كلمه" ظن" را آورده براى اين بود كه جمله مذكور به عنوان مثلى آورده شود.

" فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا" اين جمله بخاطر حرف فاء كه بر سر دارد، تفريع و نتيجه‏گيرى از پيروى مشركين از ظن و از هواى نفس مى‏باشد، پس اينكه دستور مى‏دهد از آنان اعراض كن نتيجه همانست كه مشركين تابع و پيرو حق و علم نبوده‏اند، و اگر نفرمود:

" فاعرض عنهم- از ايشان اعراض كن"، و بجاى آن فرمود:

" فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا- از كسى كه از ذكر ما رويگردان است اعراض كن" براى اين بوده كه بفهماند علت اين دستور چيست، پس گويا فرموده:

اين مشركين علم را رها كرده دنبال ظن را گرفته‏اند، و تابع هواى نفس خويشند و اگر چنينند براى اين است كه از ذكر ما رويگردان هستند، و تنها هم‏شان زندگى دنيا است و بس، بنا بر اين، بهره‏شان از علم منحصر به مسائل مادى دنيوى است، و چون چنين است تو نيز از آنان اعراض كن، براى اينكه ايشان گمراهند.

و مراد از" ذكر" در اين آيه، يا قرآن است كه پيروان حق را به سوى حق صريح هدايت نموده و با حجت‏هاى قاطع و براهين روشن كه جاى ترديد در آنها نيست به سوى سعادت خانه آخرت كه وراى دنيا است ارشاد مى‏نمايد.

و يا مراد از آن ياد خدا است كه در مقابل غفلت از او به كار مى‏رود، و از كسى كه از چنين ذكرى رويگردان است نيز بايد اعراض كرد، براى اينكه ياد خدا به نحوى كه لايق به ذات متعاليه او باشد، يعنى ياد خدا به اسماء و صفات خدا، بشر را به سوى حقايقى علمى در باره مبدأ و معاد هدايت مى‏كند، هدايتى علمى كه باز جاى ترديد باقى نمى‏گذارد.

(1) روح المعانى، ج 27، ص 59.