دوم صدقه‏اى كه به‏
صورت وقف در آورده باشد كه ديگر ورثه‏اش آن را به ارث نبرند. سوم سنت هدايتى كه باب كرده باشد و بعد از مرگش مردم به آن سنت عمل كنند و راه درست را بروند.

و چهارم فرزند صالحى كه بعد از مردن خود او براى پدر استغفار كند «1».

مؤلف

اين سه روايت- كه البته در اين معنا روايات بسيار زياد ديگرى نيز از ائمه اهل بيت (ع) هست- در حقيقت، سعى در آيه شريفه" وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‏" را توسعه مى‏دهد، كه قبلا هم به آن اشاره كرديم.

رواياتى در باره انديشه كردن در باره خدا، در ذيل آيه:
" وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الْمُنْتَهى‏"

و در اصول كافى به سند خود از سليمان بن خالد روايت كرده كه گفت:

امام صادق (ع) فرمود:

خداى تعالى مى‏فرمايد:

" وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الْمُنْتَهى‏"، پس بايد از اين كلام اين نتيجه را هم گرفت كه وقتى رشته بگومگوها به خداى تعالى كشيده شد، ديگر بايد دم فرو بست، و در آن وادى قدم نگذاشت «2».

مؤلف

اين استفاده‏اى كه امام از آيه مذكور كرده، در حقيقت توسعه‏اى است كه در معناى انتهاء داده است.

و نيز در همان كتاب به سند خود از ابى عبيده حذاء روايت كرده كه گفت:

امام ابو جعفر (ع) به من فرمود:

اى زياد زنهار از خصومتها بپرهيز، كه خصومت آدمى را به مرض شك مبتلا مى‏كند، و عمل انسان را حبط و بى‏اثر مى‏سازد، و صاحبش را هلاك مى‏كند، و اى بسا يك كلمه از زبان او در آيد، كه به جرم آن ديگر آمرزيده نشود، آرى در گذشته نيز مردمى بودند كه علم آن وظايفى كه داشتند رها كردند، و به طلب علمى برخاستند كه ربطى به وظائفشان نداشت، و در نتيجه بگومگوهايشان به خدا منتهى شد، و در آن مساله دچار حيرت شدند، به طورى كه اگر يكى از آنها را از جلو صدا مى‏زدند او به عقب سر خود بر مى‏گشت كه ببيند كيست كه صدايش مى‏زند، و يا از عقب سر صدايش مى‏زدند، او به شخصى كه پيش رويش بود پاسخ مى‏داد، و نيز مى‏گويد:

در روايتى ديگر فرمود:

در زمين سرگردان شدند «3» و در الدر المنثور است كه:

ابو الشيخ از ابو ذر روايت كرده كه گفت:

رسول خدا (ص) فرمود:

در خلقت (كه آثار صنع خدا است هر چه مى‏خواهيد) تفكر بكنيد، ولى در خود خدا تفكر مكنيد، كه هلاك مى‏شويد «4».

(1) خصال، ج 1، ص 151، ح 184.

(2) اصول كافى، ج 1، ص 92، ح 2.

(3) اصول كافى، ج 1، ص 92، ح 4.

(4) الدر المنثور، ج 6، ص 130.