ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

" أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصِيراً، لَهُمْ فِيها ما يَشاؤُنَ خالِدِينَ" «1» و نيز فرموده:" لَهُمْ فِيها ما يَشاؤُنَ كَذلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ" «2».

پس اين پاداش زيادى غير از پاداش اعمال است و از آن عالى‏تر و عظيم‏تر است، چون چيزى نيست كه خواسته انسان به آن تعلق گيرد و يا با سعى و كوشش به دستش آورد، و اين عجيب‏ترين وعده‏اى است كه خدا به مؤمنين داده، و ايشان را به آن بشارت مى‏دهد، پس شما خواننده عزيز هم در آن دقت بيشترى بكنيد.

" وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ"- اين جمله استينافى يعنى ابتدايى و اول كلام مى‏باشد، و برگشت آن به تعليل دو جمله قبل است به مشيت خدا، نظير جمله" يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ" كه در سابق بيانش گذشت.

و حاصلش اين است كه ايشان اعمال صالحى انجام دادند و اجرى كه دارند برابر عملشان است، هم چنان كه ظاهر آيه" وَ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ" «3» و آيات ديگرى نظير آن همين است و ليكن خداى تعالى در برابر هر عملى از اعمال حسنه‏شان كه كرده‏اند پاداش بهترين عملى كه در آن باب هست به ايشان مى‏دهد، بدون اينكه در حسابشان مداقه‏اى بكند، و اين موهبت فضلى است از ناحيه خدا (بدون اينكه بنده مستحق آن باشد) تازه از اين بالاتر هم مى‏دهد، و آن چيزى است كه آن قدر اعلى و ارفع است كه درك و شعور بشرى از تصور آن عاجز است، اصلا تصورش را هم نمى‏تواند بكند، و در نتيجه آن را نمى‏خواهد، و اين نيز موهبتى و رزقى است حساب نشده.

و رزق از ناحيه خدا صرف موهبت است، بدون اينكه بنده مرزوق، چيزى از آن را مالك باشد، و يا مستحق و طلبكار از خدا باشد، اين خدا است كه مى‏تواند به هر كس هر چه بخواهد از آن رزق ارزانى بدارد.

چيزى كه هست خدا خودش وعده داده، و بر انجاز وعده‏اش سوگند هم خورده و فرموده:" فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ" «4» و با اين وعده مؤكد ايشان را مالك استحقاق اصل زرق كرده، يعنى همان مقدارى كه پاداش اعمالشان باشد و اما بيشتر از آن را تمليك ايشان‏

(1) يا جنت خلد كه پرهيزگاران وعده داده شدند، و پاداش و بازگشت‏گاه ايشان است، براى ايشان است آنچه بخواهند جاودانه. سوره فرقان، آيات 15 و 16.

(2) براى ايشان است در آنجا هر چه كه بخواهند، خدا متقين را اين چنين پاداش مى‏دهد. سوره نحل، آيه 31.

(3) هر نفسى در برابر آنچه كرده پاداش مى‏گيرد. سوره نحل، آيه 111.

(4) پس به پروردگار آسمان و زمين سوگند كه آن حق است. سوره ذاريات، آيه 23.