معناى" همزات الشياطين" - ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

" وَ إِنَّا عَلى‏ أَنْ نُرِيَكَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ" اين جمله خطاب به رسول خدا (ص) است و منظور از آن تسليت و دلخوش كردن او است و مى‏فرمايد كه: خداى تعالى قادر است تو را از عذابى كه به مشركين نشان مى‏دهد نجات دهد و شايد مراد از آن عذاب همان عذابى است كه در جنگ بدر بر سر مشركين آورد، و با اينكه به رسول خدا (ص) و مؤمنين هم نشان داد، مع ذلك آنان را نجات داده، بلكه مايه شفاى غيظ دلهاى آنان كرد.

" ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَصِفُونَ" يعنى آنچه بدى از ايشان مى‏بينى با نيكى تلافى كن و تازه از بين خوبى‏ها خوبتر آنها را انتخاب كن، مثل اينكه اگر بدى آنان به صورت آزار و اذيت است، تو، به ايشان احسان كن و منتها درجه طاقت خود را در احسان به ايشان مبذول بدار، و اگر اين مقدار نتوانستى هر چه را كه توانستى، و اگر آنهم مقدور نبود حد اقل از ايشان اعراض كن.

و اينكه فرمود:" نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَصِفُونَ" ما بهتر مى‏دانيم كه چه برداشتى از دعوت تو دارند، يك نوع تسليت خاطر رسول خدا (ص) است، تا از آنچه از ايشان مى‏بيند ناراحت و غمگين نشود و از جرأتى كه نسبت به پروردگارشان به خرج مى‏دهند، اندوهگين نگردد، چون خدا بهتر مى‏داند كه چه چيزها مى‏گويند.

معناى" همزات الشياطين"

" وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ" در مجمع البيان گفته كلمه" همزه" به معناى شدت دفع است، و حرف همزه (يكى از حروف الفبا) را هم از اين جهت همزه ناميده‏اند كه چون از ته حلق ادا مى‏شود، بايد بيشتر به حلق اعتماد داشته باشد، و با فشار بيشترى به خارج دفع گردد، و همزه شيطان به معناى دفع او به سوى گناهان از راه گمراه كردن است «1». و در تفسير قمى از امام عسكرى (ع) نقل كرده كه فرمود همزه شيطان آن وسوسه‏هايى است كه در دلت مى‏اندازد «2».

در اين دو آيه رسول خدا (ص) را دستور مى‏دهد كه از اغواى شيطانها به پروردگار خود پناه ببرد، و از اينكه شيطانها نزدش حاضر شوند به آن درگاه ملتجى شود و در اين تعبير اشاره‏اى هم به اين معنا هست كه شرك و تكذيب مشركين هم از همان همزات شيطانها، و احاطه و حضور آنها است.

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 116.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 93.