بحث روايتى :روايات متعدد در باره آنچه كه پيامبر گرامى (صلّى الله عليه وآله وسلّم) بعد از نزول آيه:" وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ" انجام داد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

سپس جمله" وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً" را بر آن عطف نمود.

" وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا"- كلمه" انتصار" به معناى انتقام است، بعضى «1» از مفسرين گفته‏اند: مراد از شعرايى كه بعد از مظلوميت انتقام مى‏گيرند، آن شعرايى مى‏باشند كه با اشعار خود، اشعارى را كه مشركين سروده‏اند و در آن رسول خدا (ص) را هجو كرده يا در دين او طعن زده و از اسلام و مسلمين بدگويى كرده‏اند، پاسخ داده‏اند و رد كرده‏اند، و اين تفسير خوبى است كه مقام آيه آن را تاييد مى‏كند.

" وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ"- كلمه" منقلب" اسم مكان و يا مصدر ميمى از انقلاب است و معناى جمله اين است كه كسانى كه ستم كرده‏اند- بطورى كه از سياق بر مى‏آيد مراد مشركين هستند- به زودى خواهند فهميد كه به چه بازگشتگاهى بر مى‏گردند و آن بازگشتگاه همان آتش است و يا اين است كه به زودى خواهند فهميد كه به چه نحو برمى‏گردند.

در اين جمله مشركين را تهديد مى‏كند و در عين حال در اين جمله كه آخرين آيه سوره است به مضمون اول سوره بازگشت شده، چون در اول سوره فرمود:" فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنْبؤُا ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ".

بحث روايتى :روايات متعدد در باره آنچه كه پيامبر گرامى (صلّى الله عليه وآله وسلّم) بعد از نزول آيه:" وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ" انجام داد

در كافى به سند خود از حجال از شخصى كه نامش را برده از يكى از دو امام باقر و صادق (ع) روايت كرده كه گفت: از كلام خداى تعالى پرسيدم كه مى‏فرمايد:

" بِلِسانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ" فرمود: زبان عرب مى‏تواند مدلول ساير زبانها را روشن سازد، ولى ساير زبانها مداليل زبان عرب را روشن نمى‏كند «2».

و در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلى‏ بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ ..." از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: يعنى اگر ما قرآن را بر عجم- غير عرب- نازل مى‏كرديم عرب به آن ايمان نمى‏آورد ولى بر عرب نازل كرديم و عجم‏ها به او ايمان آوردند و اين خود فضيلتى است براى عجم «3».

(1) روح المعانى، ج 19، ص 147.

(2) كافى، ج 2، ص 632، ح 20.

(3) تفسير قمى، ج 2، ص 124.