طوايف مخصوص از جن و انس و طير لشكريان سليمان (عليه السلام) بوده‏اند - ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

مفسرين گفته‏اند كه: نطق مرغان معجزه‏اى براى آن جناب بوده و گر نه خود مرغان هيچ يك زبان و نطق ندارند، حرف صحيحى نيست.

" وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ"- يعنى خداى تعالى از هر چيزى به ما عطايى داده، و جمله" از هر چيزى" هر چند شامل تمامى موجوداتى مى‏شود كه ممكن است وجودش فرض شود، چون مفهوم" شى‏ء- چيز" از عمومى‏ترين مفاهيم است، مخصوصا وقتى كلمه" كل: هر" نيز بر سرش در آيد- و ليكن از آنجايى كه مقام آن جناب، مقام حديث به نعمت بوده، ناچار مقصود از كلمه" هر چيز" تنها هر چيزى است كه اگر به آدمى داده شود مى‏تواند از آن متنعم شود، نه هر چيز، پس قهرا كلمه" كُلِّ شَيْ‏ءٍ" در آيه شريفه مقيد مى‏شود به نعمت‏هايى مانند: علم و نبوت و ملك و حكم،- قدرت بر داورى صحيح- و ساير نعمت‏هاى مادى و معنوى.

" إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ"- اين شكرى است از سليمان (ع) كه بدون عجب و كبر و غرور، همان حديث به نعمت قبل را تاكيد مى‏كند، زيرا همه نعمتها را به خدا نسبت داد، در يك جا گفت:" علمنا" (علم منطق طير را به ما داده‏اند) يك جا گفت" اوتينا" (و از هر چيز به ما داده‏اند)، اينجا هم آن دو جمله را تاكيد نموده مى‏گويد:" همه اينها فضلى است آشكارا از خدا"، هر چند كه بعضى «1» از مفسرين احتمال داده‏اند كه: جمله اخير كلام خدا باشد، نه سخن سليمان، ولى سياق اين احتمال را نمى‏پذيرد.

طوايف مخصوص از جن و انس و طير لشكريان سليمان (عليه السلام) بوده‏اند

" وَ حُشِرَ لِسُلَيْمانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ الطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ" كلمه" حشر" به معناى جمع كردن مردم و فرستادنشان به دنبال كار است، اما فرستادن به زور و جبر، و كلمه" يوزعون" از ماده وزع به معناى منع است و يا به قول بعضى «2» ديگر، به معناى" حبس" مى‏باشد و معناى آيه به طورى كه گفته‏اند: اين است كه براى سليمان لشكرش جمع شد، لشكرها كه از جن و انس و طير بودند و از اينكه متفرق شوند يا در هم مخلوط گردند جلوگيرى مى‏شدند، بلكه هر يك در جاى خود نگهدارى مى‏شدند.

از آيه شريفه بر مى‏آيد كه گويا سليمان (ع) لشكرهايى از جن و طير داشته، كه مانند لشكريان انسى او با او حركت مى‏كردند.

و كلمه" حشر" و همچنين وصف محشورين به اينكه لشكريان او بودند و همچنين سياق آيات بعدى، همه دليلند بر اين كه لشكريان آن حضرت طوايف خاصى از انسانها و از جن و طير، بوده‏اند، براى اينكه در آيه شريفه فرموده:" براى سليمان جمع آورى شد لشكريانى‏

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 214.

(2) مجمع البيان، ج 7، ص 215.