قسمت ديگر داستان موسى (عليه السلام): كوچ شبانه بنى اسرائيل از مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

مؤمنى را به علت اينكه به رحمت و مغفرت او ايمان دارد بيامرزد، قطعا رحمت و مغفرت او اولين كسى را كه فتح باب ايمان كرده و راه را براى ديگران هموار ساخته وا نمى‏گذارد.

" وَ أَوْحَيْنا إِلى‏ مُوسى‏ أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ" از اينجا قسمت دوم داستان موسى (ع) و فرعون شروع مى‏شود و آن عبارت است از چگونگى نابودى و عذاب فرعون به كيفر اينكه دعوت موسى و هارون را رد كرد و قسمت اول آن عبارت بود از رسالت موسى و هارون به سوى وى و دعوتش به دين توحيد.

كلمه" اسر" امر از اسراء است، كه به معناى سير دادن و كوچ دادن در شب است و مراد از" عبادى"، بنى اسرائيل است و اين تعبير نوعى احترام از ايشان است و جمله" إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ" تعليل امر و دستور به اسراء است كه حاصل آن اين مى‏شود: بنى اسرائيل را شبانه حركت بده تا آل فرعون هم دنبال شما راه بيفتند.

و از اين جمله به خوبى بر مى‏آيد كه خداى تعالى از اين فرمان خود منظورى دارد و در اين دستور فرج و گشايشى براى بنى اسرائيل هست، كه در آيه" فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ" «1» به اين منظور و نقشه تصريح شده است.

قسمت ديگر داستان موسى (عليه السلام): كوچ شبانه بنى اسرائيل از مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان‏

" فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدائِنِ حاشِرِينَ ... ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ" داستان غرق شدن فرعونيان و نجات يافتن بنى اسرائيل به دست موسى (ع) را در طى چهارده آيه آورده، كه البته حرفهاى زيادى قصه و آنچه كه از سياق كلام استفاده مى‏شود و احتياجى به ذكرش نبوده حذف كرده است. از آن جمله است بيرون شدن شبانه موسى و بنى اسرائيل از مصر، كه همين جمله گذشته كه مى‏فرمود:" أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي" بر آن دلالت مى‏كرد و بر همين قياس ساير مطالب ريز داستان، حذف شده است.

" فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ"- يعنى موسى (ع) بندگان مرا شبانه از مصر بيرون آورد و چون فرعون خبردار شد مردانى را به شهرهايى كه در تحت فرمان او بودند فرستاد" حاشرين" تا مردم را كوچ دهند. و يك جا جمع كنند و به مردم بگويند:" ان هؤلاء" يعنى بنى اسرائيل" لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ" جمعيتى اندكند، كلمه" شرذمة" تتمه مختصرى را گويند كه از چيزى باقى مانده باشد و اگر با اينكه خود كلمه اندك بودن را مى‏رساند، مع ذلك به لفظ قليل توصيف كرده، به منظور تاكيد قلت بوده، تا معناى" بسيار قليل" را بدهد." وَ إِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ" كارهايى مى‏كنند كه ما را به غيظ در مى‏آورند،" و انا لجميع" و ما همگى بر اين‏

(1) شبانه بندگان مرا حركت ده، كه فرعونيان دنبالتان خواهند آمد و دريا را در حالى كه راه فراخى خواهد شد پشت سر بگذارد كه آنان لشكرى غرق شوندگانند. سوره دخان، آيه 24.