جواب دوم موسى (عليه السلام) به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين:" قالَ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ"

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

به وجود خداى تعالى و به محال بودن درك حقيقت ذات او، و به اينكه پديد آورنده عالم، ذاتى است واجب الوجود و احدى در وجوب وجود، شريك او نيست قائل هستند و آلهه‏اى را كه خيال كرده است هر يك مدبر يك ناحيه از عالمند همه را مخلوق خدا مى‏دانند- كه بيانش گذشت- بنا بر اين، گفتار مذكور در تقرير آيه، گفتارى است كه هيچ ربطى به مقام احتجاج و مخاصمه عليه وثنى‏ها ندارد.

" قالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَ لا تَسْتَمِعُونَ"- يعنى آيا گوش نمى‏دهيد به اين موسى كه چه مى‏گويد؟ و اين استفهام براى تعجب است، و منظورش اين است كه حاضران نيز خوب گوش بدهند و مانند او تعجب كنند، كه ادعاى رسالت از طرف رب العالمين مى‏كند و چون مى‏پرسم رب العالمين چيست دوباره همان سخن اولش را اعاده مى‏كند و چيزى علاوه بر آن نمى‏گويد.

و اين عكس العملى كه فرعون بروز داد، نقشه‏اى بود كه بر روى حق پرده بپوشاند چون از كلام موسى (ع) حق برايش روشن شده بود، زيرا موسى گفت تمامى عالم دلالت دارد بر يك تدبير، كه اهل يقين آن را مشاهده مى‏كنند و اين وحدت تدبير، دلالت دارد بر اينكه رب و مدبرى واحد دارد، و اين رب واحد، همان رب العالمين است كه درباره او از من سؤال كردى، ولى فرعون گفتار موسى را اين طور تفسير كرد كه وى مى‏گويد: ما رسول رب العالمينيم، و چون از او مى‏پرسم رب العالمين چيست؟ جوابم مى‏دهد كه او رب العالمين است.

از آنچه گذشت روشن گرديد اينكه بعضى «1» از مفسرين در تفسير جمله" اذ تسمعون" گفته‏اند كه مرادش اين بوده كه: من از ذات رب العالمين مى‏پرسم و او از صفاتش خبر مى‏دهد تفسير صحيحى نيست، براى اينكه سؤال فرعون از ذات، ذات از حيث صفت بود، كه بيانش گذشت، تازه موسى (ع) در پاسخ، ذات را به وصف هم تفسير نكرد، بلكه عبارت رب العالمين را عوض كرده به جايش" رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ" آورده، خلاصه، در عبارت دومى، سماوات و ارض را به جاى عالمين در عبارت اول آورد و گويا اشاره كرد به اين كه فرعون معناى كلمه عالمين را نمى‏فهمد.