ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

پس خداى سبحان روى سخن به ايشان نكرد، و پاسخشان نداد، تنها به رسول خود فرمود:

" پروردگارش كه او را رسول گرفت و فرقان بر او نازل كرد تا نذيرى براى عالميان باشد قادر است فوق آنچه آنها از وى توقع مى‏كردند بياورد، و آن اين است كه اگر بخواهد خدا بهتر از آن قصرها بهشت‏هايى قرار مى‏دهد كه از دامنه‏اش نهرها جارى بوده و قصرهايى كه هيچ وصف كننده‏اى نتواند وصف آنها را بگويد دارا باشد، و اين بهتر است از باغى كه از ميوه آن بخورد، يا گنجى كه در حوائجش مصرف سازد".

و به همين مقدار جواب آنان داده شده، اما نازل شدن ملك را تا او را در انذار و تبليغ كمك كند جواب نداد، چون بطلانش روشن بود، و در چند جاى كلام مجيدش پاسخهاى مختلفى از آن داده بود، در سوره انعام آيه 8 فرموده بود:" وَ لَوْ جَعَلْناهُ مَلَكاً لَجَعَلْناهُ رَجُلًا، وَ لَلَبَسْنا عَلَيْهِمْ ما يَلْبِسُونَ" «1» و در سوره اسرى آيه 95 فرموده:" قُلْ لَوْ كانَ فِي الْأَرْضِ مَلائِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ مَلَكاً رَسُولًا" «2» و در سوره حجر آيه 8 فرموده:" ما نُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ إِلَّا بِالْحَقِّ، وَ ما كانُوا إِذاً مُنْظَرِينَ" «3» كه بيان حجت هر يك از اين آيات در تفسير خود آنها گذشت.

و از همين جا روشن مى‏شود كه مراد از جعل جنات و قصور براى رسول خدا (ص)، بهشت و قصرهاى دنيايى است، چون در مقام مخاصمه و جوابگويى به خصم جز اين معنا ندارد پس آنچه از مقام و سياق به دست آمد اين است كه كفار توقعاتى چنين و چنان از آن جناب مى‏كردند، و منظورشان تعجيز و به تنگ آوردن آن حضرت بود، و در آيه شريفه پاسخ داده،- البته به خود رسول خدا (ص)- كه پروردگار تو قادر بر بزرگتر از اينها است، چون اگر بخواهد بهتر از اينها برايت قرار مى‏دهد، بهشتهايى كه نهرها از دامنه‏اش روان باشد ...- و از اين گفت و گو به خوبى بر مى‏آيد كه مقصود باغهايى دنيايى است، و گرنه اين پاسخ قانع كننده نمى‏بود، و مخاصمه پايان نمى‏پذيرفت.

(1) اگر رسول را فرشته‏اى قرار مى‏داديم، باز آن فرشته را به صورت مردى در مى‏آورديم در نتيجه همان امرى كه برايشان مشتبه بود باز مشتبه مى‏كرديم. سوره انعام، آيه 8.

(2) بگو اگر در زمين (به جاى بشر) ملائكه زندگى مى‏كردند، و آرام و مطمئن راه مى‏رفتند، هر آينه براى رسالت خود از آسمان فرشته‏اى مى‏فرستاديم. سوره اسرى، آيه 95.

(3) و ما ملائكه را جز به حق نازل نمى‏كنيم، وقتى هم نازل كنيم ديگر مهلت نمى‏دهيم. سوره حجر، آيه 8.