ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

و در الدر المنثور است كه: عبد بن حميد از ابى سعيد خدرى از رسول خدا (ص) روايت كرده كه در معناى" غرام" در جمله" إِنَّ عَذابَها كانَ غَراماً" فرموده:

يعنى دائمى است «1».

و در تفسير قمى در ضمن روايت ابى الجارود از ابى جعفر (ع) نقل كرده كه در معناى كلمه مذكور فرمود: غرام به معناى لازم و لا ينفك است. و در معناى اسراف در جمله" لَمْ يُسْرِفُوا" فرموده است: اسراف به معناى انفاق در معصيت و در غير حق است. و در معناى اقتار در جمله" وَ لَمْ يَقْتُرُوا" فرموده: يعنى در حق خداى عز و جل بخل روا نمى‏دارند. و در معناى جمله" وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً" فرموده: قوام به معناى عدل و ميانه روى در انفاق است، و آن عبارت است از انفاق در هر جايى كه خدا دستور داده باشد «2».

و در كافى از احمد بن محمد بن على از محمد بن سنان از ابى الحسن (ع) روايت كرده كه در ذيل جمله" وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً" فرموده: قوام، عبارت است از انفاق دارندگان، بمقدارى كه لازم است و انفاق بيچارگان بمقدارى كه قدرت و توانايى دارند هست، آنهم هر يك را به قدر عيال و مخارجشان، مخارجى كه زندگيشان را اصلاح كند و زندگى خود صاحب عيال را نيز اصلاح نمايد، زيرا خداى تعالى هيچ كس را تكليف نفرموده مگر به آن مقدارى كه قدرت به ايشان داده است «3».

و در مجمع البيان از معاذ روايت كرده كه گفت: از رسول خدا (ص) از اين آيه پرسيدم، فرمود: كسى كه در غير حق انفاق كند اسراف كرده و كسى كه در مورد حق انفاق نكند اقتار كرده است «4».

مؤلف: اخبار در معناى اين آيه بسيار زياد است.

و در الدر المنثور است كه فاريابى و احمد و عبد بن حميد و بخارى و مسلم و ترمذى و ابن جرير و ابن منذر و ابن ابى حاتم و ابن مردويه و بيهقى (در شعب الايمان)، از ابن مسعود روايت كرده كه گفت از رسول خدا (ص) پرسيدم: چه گناهى از همه گناهان بزرگتر است؟ فرمود: اينكه براى خدا شريك بگيرى، با اينكه او تو را خلق كرده.

پرسيدم ديگر چه؟ فرمود: اينكه فرزندت را از ترس اينكه روزى تو را بخورد به قتل‏

(1) الدر المنثور، ج 5، ص 77.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 116- 117.

(3) كافى، ج 4، ح 8، ص 56.

(4) مجمع البيان، ج 7، ص 179.