ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

موجودات روحانى برايشان دشوار بود و نمى‏توانستند آنها را در ذهن خود مجسم سازند لذا دست به اين ابتكار زدند كه براى هر يك مجسمه‏اى نمايانگر آن موجود روحانى بسازند و هنگام عبادت متوجه آن مجسمه شوند.

در عبادت ستاره‏پرستان نيز مطلب از اين قرار بود، چون در كيش آنان نيز معبود اصلى روحانيات كواكب بود و از در ناچارى خود اجرام كواكب را صنم و نمايانگر آن روحانيات گرفته تا كواكب را بپرستند، ولى در اينجا از نظر اينكه ستارگان، طلوع و غروب دارند و روزها اصلا پيدا نيستند ناگزير شدند صنم ديگرى براى اين صنمها بسازند، تا قواى فعاله و آثارى كه ستارگان در عالم پايين دارند مجسم سازد، مثلا،" زهره" به زعم ايشان ايجاد طرب و سرور و نشاط مى‏كند، اين آثار را در صنم زهره نمايش مى‏دادند، يعنى صنم زهره را به شكل دخترى زيبا مى‏ساختند، و چون مريخ را منشا فتنه و خونريزى مى‏دانستند، صنم آن را به صورتى ديگر، و عطارد را كه سمبل علم و معرفت مى‏پنداشتند صنم آن را نمايانگر آثار و خواص آن مى‏ساختند و همچنين صنمى كه براى بزرگان و قديسين از بشر درست مى‏كردند، بدين منوال بود.

بنا بر اين، بت‏ها را به طور كلى براى اين مى‏ساختند كه آينه‏اى براى رب خودش باشد كه يا فرشته است يا جن و يا انسان، چيزى كه هست به جاى اينكه خود رب را بپرستند همان بت را مى‏پرستيدند و در عبادت متوجه آن گشته بدان تقرب مى‏جستند و اگر خيلى به اصطلاح روشن فكر مى‏شدند، از بت تجاوز كرده خود رب را عبادت مى‏كردند، ولى از عبادت خداى سبحان هيچ خبرى نبود.

و اين تحقيق ادعاى بعضى بت‏پرستان را كه مى‏گويند:" ما خدا را مى‏پرستيم و بت تنها براى ما قبله ما است، تا عبادتمان را بدان طرف انجام دهيم و گرنه مقصود اصلى از عبادت بت نيست، هم چنان كه مسلمين خدا را مى‏پرستند، ولى عبادت خود را رو به كعبه انجام مى‏دهند" تكذيب مى‏كند.

براى اينكه قبله عبارت از محلى است كه در حال عبادت رو به آن مى‏ايستند، نه اينكه به عبادت رو به آن بايستند ولى بت‏پرستان هم در عبادت و هم به عبادت رو به بت مى‏ايستند، و به عبارت ديگر: توجه به سوى قبله است ولى عبادت براى پروردگار قبله است و او خدا (عز اسمه) است و اما در بت هم به سوى بت متوجه مى‏شوند و هم براى او عبادت مى‏كنند، نه براى رب بت، و بر فرض هم كه بعضى روشنفكران ايشان عبادت را براى رب بت كه گفتيم يكى از روحانيات است انجام دهند، باز خداى سبحان را عبادت نمى‏كنند، پس در كيش بت‏پرستى، خداى تعالى به هيچ وجه و در هيچ حالى عبادت نمى‏شود.